Ποιες είναι και πόσο συχνά εμφανίζονται οι παρενέργειες με όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια. Σε ποια άτομα είναι πιθανότερες οι σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.
Τα εμβόλια εναντίον της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν παρενέργειες. Ωστόσο οι παρενέργειές τους είναι κατά κανόνα ήπιες, καθώς σπανίως εμφανίζεται κάτι σοβαρό.
Δεδομένου ότι πλέον τα εμβόλια έχουν κάνει εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, τα επιστημονικά στοιχεία για την ασφάλειά τους είναι πολύ περισσότερα. Προσφάτως υπήρξε σχετική δημοσίευση στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, που αφορά τόσο τα εμβόλια mRNA (Pfizer, Moderna) όσο και το εμβόλιο του αδενοϊού (Πανεπιστήμιο Οξφόρδης/AstraZeneca).
Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα.
Τα εμβόλια mRNA
Όσον αφορά τα εμβόλια που βασίζονται στο mRNA, σημαντικό ποσοστό των εμβολιασθέντων παρουσιάζουν ήπιες και παροδικές αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό όπως:
- Πόνο στο σημείο της έγχυσης
- Πονοκέφαλο
- Καταβολή
Σύμφωνα με δεδομένα από τις ΗΠΑ, περίπου 372 ανά 1 εκατομμύριο άτομα αναφέρουν κάποια ήπια παρενέργεια μετά τον εμβολιασμό.
Επίσης, είναι αρκετά σαφές ότι η δεύτερη δόση του εμβολίου προκαλεί συχνότερα τέτοιου τύπου αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό συμπεριλαμβανομένων:
- Του πόνου στο σημείο της ένεσης
- Της καταβολής
- Του πονοκεφάλου
- Του μυϊκού πόνου
- Του πυρετού
- Των αρθραλγιών
- Της ναυτίας
- Του οιδήματος (πρήξιμο)
Tο εμβόλιο της AstraZeneca
Αναφορικά με το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης/AstraZeneca που βασίζεται σε αδενοϊό, ανεπιθύμητες ενέργειες παρουσιάζονται σε περίπου 4.000 ανά 1 εκατομμύριο εμβολιασθέντες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις κλινικές μελέτες των εμβολίων mRNA, το περίπου 80% των συμμετεχόντων παρουσίασαν ήπιες αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό. To αντίστοιχο ποσοστό ανήλθε στο 50% στις κλινικές μελέτες του εμβολίου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν μια πιθανή υποαναφορά των ήπιων παρενεργειών. Επομένως, αξίζει να σημειώσουμε την ανάγκη αναφοράς όλων των παρενεργειών στην καθημερινή κλινική πρακτική.
Εμβόλιο της γρίπης vs εμβόλια mRNA
Με το ετήσιο εμβόλιο της εποχικής γρίπης το περίπου 34% των εμβολιασθέντων αναμένεται να εμφανίσουν ήπιες παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό. Ως φαίνεται, τα εμβόλια που βασίζονται στο mRNA προκαλούν ισχυρή ανοσολογική αντίδραση, που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης συστηματικών αντιδράσεων αμέσως μετά τον εμβολιασμό, όπως:
- Πυρετό
- Φρίκια («κρυάδες» ή ρίγη)
- Πονοκέφαλο
- Καταβολή δυνάμεων
Δεν σχετίζονται με θανάτους
Ένα άλλο ερώτημα που διερευνήθηκε κατά τη διάρκεια των εμβολιασμών έναντι του νέου κορωνοϊού είναι η πιθανή συσχέτιση των εμβολίων με θανάτους:
- 33 ηλικιωμένων ανθρώπων στη Νορβηγία
- 27 ανθρώπων στην Ινδία
Σε καμία περίπτωση τα εμβόλια δεν συσχετίστηκαν τελικά με τα θανατηφόρα συμβάματα. Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκε μη αναμενόμενη αύξηση των συνολικών θανάτων ανά χώρα από την έναρξη των εμβολιασμών.
Πόσο συχνές είναι οι σοβαρές αλλεργίες
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σχετικά με τις αλλεργικές αντιδράσεις κατά τον εμβολιασμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία επιτήρησης των εμβολιασμών στις ΗΠΑ, αναμένονται περίπου:
- 3 αναφυλακτικές αντιδράσεις ανά 1 εκατομμύριο εμβολιασμούς με το εμβόλιο της Moderna
- 5 αναφυλακτικές αντιδράσεις ανά 1 εκατομμύριο εμβολιασμούς με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech
Έχουν επίσης αναφερθεί 30 αναφυλακτικές αντιδράσεις ανάμεσα σε περίπου 3 εκατομμύρια εμβολιασμούς με το εμβόλιο της AstraZeneca.
Για συγκριτικούς λόγους αναφέρεται ότι στο εμβόλιο της εποχικής γρίπης αναμένεται περίπου 1 αναφυλακτική αντίδραση ανά 1 εκατομμύριο χορηγούμενες δόσεις.
Παρόλο που μερικοί εμβολιασθέντες χρειάστηκαν νοσηλεία για την αντιμετώπιση της αναφυλαξίας, όλοι ανέρρωσαν και έλαβαν εξιτήριο. Η έγκαιρη αναγνώριση της αναφυλακτικής αντίδραση και η χορήγηση επινεφρίνης είναι σημαντικές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση ακόμα και των πολύ σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων.
Ποιοι κινδυνεύουν από αναφυλαξία
Η πολυ-αιθυλενο-γλυκόλη που περιέχουν τα εμβόλια mRNA είναι πιθανότατα ο παράγοντας πυροδότησης της αναφυλακτικής αντίδρασης. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι έως και το 86% των εμβολιασθέντων που εμφάνισαν αναφυλαξία στα εμβόλια mRNA είχαν ατομικό ιστορικό αναφυλαξίας σε άλλες ουσίες στο παρελθόν.
Επομένως είναι σημαντική η λήψη ατομικού ιστορικού πριν τον εμβολιασμό και η παρακολούθηση των εμβολιασθέντων για χρονικό διάστημα ανάλογα με το ιστορικό αναφυλαξίας.
Συμπερασματικά, η συσσωρευόμενη γνώση για τις ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν τα εμβόλια, έχει ιδιαίτερη αξία καθώς όλο και περισσότερα άτομα εμβολιάζονται έναντι του κορωνοϊού SARS-CoV-2. Η γνώση αυτή βοηθά σημαντικά στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι παρενέργειες είναι διαχειρίσιμες και σαφώς ηπιότερες συγκριτικά με μια πιθανώς θανατηφόρα λοίμωξη COVID-19.
