Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος παραμένει σταθερά, η απόλυτη ανάγκη διακοπής της βλαβερής αυτής συνήθειας. Εκτός από τις συνήθεις επιπτώσεις, όμως, που όλοι γνωρίζουμε φέτος προστίθεται μία ακόμα: ο κίνδυνος σοβαρότερης νόσου, αλλά και η πιθανότητα νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ασθενών που είναι καπνιστές και έχουν νοσήσει από τον κορωνοϊό.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, που έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 31η Μαΐου, συμπίπτει φέτος με τη δημοσίευση μελέτης στις 25 Μαΐου στο περιοδικό The Lancet Respiratory Medicine, σχετικά με τη χρήση καπνού και τη λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό. Αν και τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν είναι ακόμη απολύτως ξεκάθαρα, τα περισσότερα στοιχεία συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος σοβαρής νόσου και ανάγκης για μηχανική υποστήριξη σε καπνιστές που νοσούν από COVID-19.
Συνοψίζοντας τα κύρια ευρήματα της μελέτης, οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρία Γαβριατοπούλου, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), αναφέρουν ότι όλοι οι καπνιστές θα πρέπει να ενθαρρύνονται να κόψουν το κάπνισμα και να λαμβάνουν ψυχολογική και φαρμακευτική υποστήριξη:
“Η απαγόρευση πώλησης καπνού δε φαίνεται να αποτελεί λύση γιατί συνήθως οδηγεί στην άνθιση του παραεμπορίου. Η διακοπή του καπνίσματος θα βοηθήσει όχι μόνο βραχυπρόθεσμα κατά την περίοδο της επιδημίας αλλά θα μειώσει και τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές του καπνίσματος”, αναφέρουν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ στον σχολιασμό της μελέτης.
Έσοδο για τις κυβερνήσεις ο καπνός, αλλά θανατηφόρος για τους καπνιστές
Μολονότι οι φόροι από τις πωλήσεις καπνού αποτελούν σημαντικό έσοδο για τις κυβερνήσεις και δημιουργούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως, το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει στο 50% των καπνιστών θανάτους και επιπλοκές δημιουργώντας συγχρόνως και σημαντική επιβάρυνση στα συστήματα υγείας.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το ενδεχόμενο οξείας λοίμωξης του αναπνευστικού στους καπνιστές αποκτά επίκαιρο χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό τα μέτρα πρόληψης και τα μέτρα υποστήριξης για τη διακοπή του καπνίσματος αποκτούν αυτή τη χρονική στιγμή περαιτέρω σημασία.
Ο κίνδυνος μόλυνσης είναι πολλαπλάσιος στα χαμηλά και μεσαία κοινωνικοοικονομικά στρώματα στις περιόδους πανδημιών. Μερικές χώρες όπως η Νότια Αφρική και η Ινδία απαγόρευσαν την πώληση καπνού κατά την περίοδο του lockdown για να περιορίσουν τη μετάδοση του ιού. Η αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής δεν είναι ακόμη επιστημονικά τεκμηριωμένη.
Κίνδυνος θανάτου οι λοιμώξεις του αναπνευστικού για τους καπνιστές
Έχουν περιγραφεί αρκετοί μηχανισμοί οι οποίοι μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο λοιμώξεων αναπνευστικού στους καπνιστές.
Συγκεκριμένα οι ειδικοί αναφέρουν: “Οι καπνιστές έχουν επηρεασμένο ανοσοποιητικό σύστημα με επηρεασμένη τη λειτουργία των μακροφάγων και ως εκ τούτου είναι περισσότερο ευάλωτοι σε λοιμώξεις, για παράδειγμα έχουν διπλάσιο κίνδυνο για λοίμωξη από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Επιπλέον, ο κίνδυνος για λοίμωξη από μυκόπλασμα, λεγιονέλλα, πνευμονιόκοκκο και γρίπη είναι περίπου 3-5 φορές υψηλότερος στους καπνιστές”.
Τα δεδομένα από τις προηγούμενες επιδημίες με τους ιούς MERS και SARS δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα. Σε μελέτη από την Κορέα φάνηκε πως ο κίνδυνος της θνητότητας ήταν 2,55 φορές υψηλότερος για τους καπνιστές, αλλά η μελέτη συμπεριέλαβε μικρό αριθμό ασθενών.
Κορωνοϊός: Αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου στους καπνιστές, σύμφωνα με μια μελέτη
Αλλά και για τη λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό, τα δεδομένα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα. Σε μία πρόσφατη ανασκόπηση, το κάπνισμα δεν φάνηκε να είναι παράγοντας κινδύνου για μόλυνση από τον ιό, αλλά συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου και ανάγκης για μηχανική υποστήριξη. Μια άλλη μετα-ανάλυση όμως δεν απέδειξε συσχέτιση με σοβαρή νόσο.
Η μεγαλύτερη έως τώρα μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρει 1,25 φορές αυξημένο κίνδυνο θανάτου στους καπνιστές συγκριτικά με τους μη καπνιστές. “Τα δεδομένα αυτά ενδεχομένως οφείλονται σε υπερέκφραση του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης ACE2 στους καπνιστές. Δεν έχει όμως αποδειχθεί πως τροποποιήσεις στην έκφραση και βιοδιαθεσιμότητα του υποδοχέα μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη θνητότητα”, αναφέρουν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ.
Δεδομένα από τη Γαλλία αναφέρουν πως το κάπνισμα μπορεί να έχει προστατευτική επίδραση έναντι της λοίμωξης από τον ιό διαμέσου αλληλεπίδρασης με τους υποδοχείς ακετυλοχολίνης όμως τα δεδομένα αυτά δεν έχουν αποδειχθεί και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παρακινήσουν την έναρξη του καπνίσματος.
Δεδομένα για την πιθανότητα μόλυνσης σε όσους χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν έχει τεκμηριωθεί.
