Εκατοντάδες απειλούμενοι κάκτοι που ξεριζώθηκαν παράνομα από την έρημο Ατακάμα της Χιλής επέστρεψαν στην πατρίδα τους μετά τη σύλληψη λαθρεμπόρου που χρησιμοποιούσε την Ελλάδα ως ενδιάμεσο προορισμό για την προώθηση των πανάκριβων φυτών στην Ασία.
Τον Φεβρουάριο του 2020, η ιταλική αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στο σπίτι του υπόπτου στη Σνιγκάλια, μια παράκτια πόλη της Αδριατικής, και κατέσχεσε πάνω από 1.000 κάκτους από τα γένη Copiapoa και Eriosyce.
Ο λαθρέμπορος, ιταλός υπήκοος γύρω στα 40, είχε επισκεφθεί επτά φορές τη Χιλή για να αποσπάσει τα φυτά από το φυσικό περιβάλλον τους και να τα στείλει ταχυδρομικά στη Ρουμανία και την Ελλάδα. Από εκεί, οι κάκτοι ταξίδευαν στην Ιταλία και από εκεί αποστέλλονταν στους πελάτες, κυρίως στην Ασία.
«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι υπήρχε μια τέτοια αγορά. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι ένας κάκτος θα μπορούσε να σταλεί στην Ιαπωνία για την τιμή των 1.200 ευρώ» είπε στο Associated Presss ο αντισυνταγματάρχης Σιμόνε Κετσίνι, επικεφαλής της ιταλικής αστυνομικής επιχείρησης.
Οι κάκτοι του γένους Eiosyce είναι ενδημικά είδη της Χιλής (Jardín Botánico Nacional / CC BY-NC 2.0)
Ο Κετσίνι ζήτησε τη συνδρομή του Αντρέα Κατάμπρικα, προέδρου της ιταλικής Ένωσης για τη Βιοποικιλότητα και την Προστασία της Φύσης, ο οποίος διατηρεί συλλογή νόμιμων κάκτων και κλήθηκε να επιβεβαιώσει ότι τα σπάνια φυτά είχαν πράγματι ξεριζωθεί από την έρημο.
Όλοι οι κάκτοι του κόσμου ζουν αποκλειστικά στην Αμερική με εξαίρεση ένα είδος που φύεται στην Αφρική και τη Σρι Λάνκα. Τα ανθεκτικά φυτά ζουν ακόμα και στην έρημο Ατακάμα, μια από τις ξηρότερες περιοχές της Γης, δυτικά της οροσειράς των Άνδεων.
Ο Κατάμπρικα ζήτησε τη βοήθεια της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), τον οργανισμό που εκδίδει την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών, η οποία επιβεβαίωσε ότι το ένα τρίτο των 1.478 κάκτων άνηκε σε απειλούμενα είδη.
Παρόλο που η κοινή γνώμη είναι ενήμερη για τον κίνδυνο εξαφάνισης των πάντα, των ρινόκερων και άλλων ζώων, λίγοι γνωρίζουν ότι και οι κάκτοι απειλούνται με εξαφάνιση.
«Οι κάκτοι απειλούνται περισσότερο με εξαφάνιση από ό,τι τα πτηνά ή τα θηλαστικά» επισήμανε η Μπάρμπαρα Γκετς, συνεπικεφαλής της ομάδας κάκτων και παχύφυτων στην IUCN.
Κάκτος του είδους Copiapoa dealbata (Patricio Novoa Quezada / CC BY-NC 2.0)
H ιταλική αστυνομία και ο Κατάμπρικα αποφάσισαν στην πορεία ότι τα κλεμμένα φυτά έπρεπε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Αυτό, όμως, αποδείχθηκε μάλλον δύσκολο στην πράξη. Λίγο καιρό μετά την κατάσχεση, η Ιταλία τέθηκε σε λόκνταουν λόγω της πανδημίας Covid-19, οπότε οι κάκτοι μεταφέρθηκαν προσωρινά στον Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου του Μιλάνου. Οι προσπάθειες εξεύρεσης χρηματοδότησης και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για την επιχείρηση της επιστροφής διήρκεσαν μήνες.
Περίπου ένα χρόνο μετά την κατάσχεση, οι 844 κάκτοι που είχαν επιζήσει μέχρι τότε τυλίχθηκαν προσεκτικά και ταξίδεψαν αεροπορικά στο Σαντιάγο και από εκεί σε χώρο καραντίνας. Θα παραμείνουν εκεί μέχρι τον Αύγουστο.
Χιλιανοί πολιτικοί που ασχολήθηκαν με την υπόθεση θέλουν να μεταφέρουν τους κάκτους πίσω στην Ατακάμα, όμως ο Κατάμπρικα ανησυχεί ότι τα φυτά μπορεί να μην αντέξουν τη μεταφύτευση στην έρημο. Ο ίδιος προτιμά να μεταφερθούν σε βοτανικό κήπο που μιμείται το φυσικό τους ενδιαίτημα.
Στο μεταξύ, η ιταλική αστυνομία έχει απαγγείλει κατηγορίες στον λαθρέμπορο και έναν συνεργό του, οι οποίοι πρόκειται να δικαστούν στην Ανκόνα. Άλλα άτομα που φέρονται να τους βοήθησαν προστέθηκαν σε βάση δεδομένων της Europol και παρακολουθούνται.
Όπως σχολίασε ο Πάμπλο Γκερέρο του Πανεπιστημίου της Κονσεπσιόν στη Χιλή, ο οποίος συμμετείσχε στην επιχείρηση επαναπατρισμού, «οι περισσότεροι άνθρωποι στη Χιλή δεν πιστεύουν ότι υπάρχει λαθρεμπόριο άγριας ζωής στη χώρα τους. Πιστεύουν ότι το λαθρεμπόριο αφορά τους ρινόκερους και τους ελέφαντες. Δεν αντιλαμβάνονται ότι το ίδιο συμβαίνει με τους κάκτους μας».
