Την αύξηση της εισπραξιμότητας στις εισφορές 1,2 εκατ. μη μισθωτών, το μεγάλο στοίχημα για το μέλλον του ΕΦΚΑ και κατά συνέπεια του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας ενεργοποιεί εκ νέου, εν μέσω ενός δύσκολου και πρωτόγνωρου καλοκαιριού λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, η επιστροφή στην κανονικότητα όσον αφορά τις πληρωμές. Το νέο σύστημα, όπως θεσμοθετήθηκε με τον νόμο Βρούτση, δεν πρόλαβε καλά καλά να εφαρμοστεί, καθώς ήρθε η παγκόσμια υγειονομική κρίση να ανατρέψει τα πάντα. Κατά το πρώτο 5μηνο του έτους εκτιμάται ότι ο ΕΦΚΑ παρουσίασε ταμειακό έλλειμμα της τάξεως των 550 εκατ. ευρώ, με την υστέρηση εσόδων να αγγίζει τα 600 εκατ. ευρώ (-7,3%).
Πλέον, και με την ελπίδα ότι δεν θα υπάρξει νέο, δεύτερο κύμα εξάπλωσης της πανδημίας, το βάρος πέφτει στην είσπραξη όσο το δυνατόν περισσότερων εισφορών σε ένα σύστημα που έχει αποσυνδεθεί από το δηλωθέν εισόδημα και το ύψος των μηνιαίων καταβολών προσδιορίζεται με βάση ασφαλιστικές κατηγορίες, η κατάταξη στις οποίες γίνεται με ελεύθερη επιλογή. Μάλιστα, από τον επόμενο μήνα, με τις εισφορές Ιουνίου, παύει να ισχύει το μέτρο της έκπτωσης 25% για την εμπρόθεσμη καταβολή αλλά και η δυνατότητα μετάθεσης της πληρωμής για 4 μήνες, που ίσχυσαν εν μέσω της κρίσης του κορωνοϊού και έδωσαν ανάσες στους περίπου 900.000 μη μισθωτούς που αφορούσαν (εξαιρέθηκαν οι αγρότες).
Η εμφάνιση της πανδημίας αλλά και οι παθογένειες που κουβαλάει ο ΕΦΚΑ από την γέννησή του έως και σήμερα, έχουν ως αποτέλεσμα, ενώ έχουμε εισέλθει στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, να μην έχουν ακόμη αναρτηθεί ειδοποιητήρια για χιλιάδες μη μισθωτούς με παράλληλη μισθωτή απασχόληση. Βάσει του νέου θεσμικού πλαισίου, εφόσον ο ασφαλισμένος διατηρεί παράλληλα μία μισθωτή απασχόληση, το ποσό εισφοράς από τη μισθωτή απασχόληση δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, ήτοι τα 252 ευρώ. Αν έχει επιλεγεί ανώτερη κατηγορία, καταβάλλεται η αντίστοιχη διαφορά μόνο για τον κλάδο σύνταξης.
Ειδικά για τους μισθωτούς που παράλληλα ασφαλίζονται για πρώτη φορά ως αυτοτελώς απασχολούμενοι ή ελεύθεροι επαγγελματίες, η συνολική μηνιαία εισφορά μισθωτού και εργοδότη για την κύρια σύνταξη και για υγειονομική περίθαλψη δεν είναι δυνατόν να υπολείπεται του ποσού της εισφοράς της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας (210 ευρώ). Η ρύθμιση ισχύει για 5 έτη από την έναρξη άσκησης του επαγγέλματος, κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης, και η χρήση της επιτρέπεται μόνο μία φορά. Ειδικά στις περιπτώσεις πολλαπλής μη μισθωτής δραστηριότητας, καταβάλλεται μία ασφαλιστική εισφορά εκ των έξι ασφαλιστικών κατηγοριών, χωρίς δυνατότητα επιλογής της ειδικής ασφαλιστικής κατηγορίας. Τέλος, στις περιπτώσεις πολλαπλής μη μισθωτής δραστηριότητας με παράλληλη μισθωτή απασχόληση, λαμβάνονται υπόψη τα ποσά εισφορών ανά κλάδο από τη μισθωτή απασχόληση και καταβάλλεται, εφόσον προκύπτει, η διαφορά από τη 2η ασφαλιστική κατηγορία ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων. Αν έχει επιλεγεί κατηγορία ανώτερη της δεύτερης, καταβάλλεται η αντίστοιχη διαφορά μόνο για τον κλάδο σύνταξης.
Τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών από 1/1/2023 έως 31/12/2024 θα προσαυξάνονται ανά έτος, με διαπιστωτική πράξη του υπουργού Εργασίας, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους, ενώ από 1/1/2025 και στο εξής οι ασφαλιστικές εισφορές θα προσαυξάνονται ετησίως με βάση τον δείκτη μεταβολής μισθών. Ειδικές ρυθμίσεις ισχύουν, όπως επισημαίνει ο επιστημονικές συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ Δημήτρης Μπαρμπάτσης, στις εξής κατηγορίες:
1. Δικηγόροι: καταβάλλεται υπέρ του ΕΦΚΑ ποσοστό 20% επί της ελάχιστης αμοιβής ανά δικηγορική πράξη ή παράσταση, μέσω της έκδοσης γραμματίου προείσπραξης. Ο κάθε δικηγορικός σύλλογος θα πρέπει να αποστέλλει στον ΕΦΚΑ τη σχετική συγκεντρωτική κατάσταση ανά δικηγόρο. Τα ποσά που έχουν καταβληθεί με την διαδικασία αυτή αφαιρούνται από τις εισφορές που οφείλει ο δικηγόρος. Ειδικά για όσους απασχολούνται με έμμισθη εντολή, τα ποσά αυτά αφαιρούνται από την εισφορά του ασφαλισμένου. Βέβαια, αν υπολείπονται της εισφοράς, ο ασφαλισμένος θα πρέπει να πληρώσει τη διαφορά. Εάν υπερβαίνουν τη μηνιαία εισφορά που οφείλεται, δεν επιστρέφονται, αλλά συμψηφίζονται με την ετήσια ασφαλιστική οφειλή του αντίστοιχου έτους. Στην περίπτωση που οι καταβληθείσες εισφορές από τα γραμμάτια προείσπραξης υπερβαίνουν την ετησία εισφορά, τα αντίστοιχα ποσά είτε επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα, είτε συμψηφίζονται με επόμενες χρήσεις.
2. Μητέρες εργαζόμενες: Οι εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης με τις οποίες βαρύνονται οι γυναίκες ασφαλισμένες μειώνονται κατά 50% κατά το δωδεκάμηνο απασχόλησης που ακολουθεί τον μήνα του τοκετού. Προσοχή όμως. Εάν προβλέπεται καταβολή μειωμένων εισφορών από άλλη αιτία, δεν επιτρέπεται η σώρευση μειώσεων αλλά ισχύει το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης.
3. Πολυετείς ασφαλισμένοι: Από 1.1.2020 καταργήθηκε η δυνατότητα καταβολής μειωμένων εισφορών κλάδου σύνταξης κατά 50%, για ασφαλισμένους που είχαν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης.
4. Συνεισπραττόμενες εισφορές: Ο ΕΦΚΑ συνεισπράττει με τις ασφαλιστικές εισφορές και την εισφορά ύψους 10 ευρώ τον μήνα, για τον Ειδικό Λογαριασμό Ανεργίας υπέρ των αυτοτελώς και ανεξάρτητα απασχολουμένων – κλάδου ασφαλισμένων ΟΑΕΕ και ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και υπέρ των αυτοτελώς και ανεξάρτητα απασχολουμένων – κλάδου ΕΤΑΑ Επιπλέον, συνεισπράττεται εισφορά για τους υγειονομικούς υπέρ της Στέγης Υγειονομικών, ύψους 2 ευρώ.
