Όλες τις τελευταίες πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα δεκάδων θεραπειών και εμβολίων που δοκιμάζονται ενάντια στον κορωνοϊό, συνοψίζει ως ομιλητής στο συνέδριο Webinar του Ιδρύματος Ωνάση, ο καθηγητής παθολογίας, Σωτήρης Τσιόδρας.
Σε διαδικτυακή συζήτηση, στο πλαίσιο του συνεδρίου Webinar* «Ο COVID-19 και η επίδραση του στο μεταμοσχευτικό τοπίο», το οποίο πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 18.5.2020, ο λοιμωξιολόγος και υπεύθυνος ενημέρωσης για τον νέο κορωνοϊό, Σωτήρης Τσιόδρας μίλησε για τις δεκάδες προσπάθειες εύρεσης αποτελεσματικών θεραπευτικών σχημάτων και εμβολίων για την αντιμετώπιση του ιού.
Ο καθηγητής κ. Τσιόδρας ανέλυσε στο κοινό, όλες τις διαθέσιμες μέχρι σήμερα πειραματικές θεραπείες και τα αποτελέσματά τους, αλλά και τις επιστημονικές προσπάθειες για την παραγωγή εμβολίων. Όπως είπε, αυτή τη στιγμή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εγκρίνει τις διαδικασίες ανεύρεσης νέων φαρμάκων με κλινικές μελέτες, σε κάποιες από τις οποίες συμμετέχει και η χώρα μας.
“Εμείς κάναμε ανασκόπηση αυτών των μελετών αυτές και είδαμε ότι είναι πολύ περισσότερες από 100 και κάναμε σχετική δημοσίευση μαζί με Γάλλους και Γερμανούς. Είναι κάπου 309 μελέτες που αυτή τη στιγμή έχουν προχωρήσει όσον αφορά τη θεραπεία της νόσου COVID-19 και από προκλινικές έως και κλινικές τουλάχιστον 100”, ανέφερε.
Στην αρχική τοποθέτησή του ο καθηγητής κ. Τσιόδρας μίλησε για θεραπείες, όπως η ρεμντεσιβίρη, η υδροξυχλωροκίνη, η ανοσοτροποποιητική θεραπεία, οι θεραπείες με ορό αναρρωνύοντος και τα μονοκλωνικά αντισώματα και τόνισε ότι είναι προς διερεύνηση ποιες θεραπείες έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα: οι θεραπείες με μία δραστική ουσία (μονοθεραπείες π.χ. ρεμντεσιβίρη, υδροξυχλωροκίνη) ή συνδυασμός φαρμάκων (λοπιναβίρη-ριτοναβίρη);
Επισήμανε, επίσης, ότι υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες στη διεξαγωγή των μελετών, αλλά και ηθικά διλήμματα σχετικά με την επιλογή των εθελοντών ασθενών που θα ενταχθούν σε κάποιο πρωτόκολλο πειραματικής μελέτης. Εάν ο ασθενής βρίσκεται, πχ. σε μεγάλη ανάγκη για τη χορήγηση μιας θεραπείας (high risk) του χορηγείς φάρμακο εικονικό (placebo) για τις ανάγκες της μελέτης, ή του χορηγείς μια θεραπεία εκτός ενδείξεων (off label) ελπίζοντας ότι αυτή μπορεί να τον βοηθήσει, με τα έως τώρα δεδομένα; ανέφερε ο καθηγητής.
Η Ρεμντεσιβίρη ενάντια στον κορωνοϊό
Όσον αφορά την δραστική ουσία ρεμντεριβίρη, φάρμακο το οποίο πήρε πρόσφατα από το αμερικανικό FDA άδεια χορήγησης έκτακτης ανάγκης (emergency use authorization), βασισμένη σε μελέτη που έγινε σε δείγμα 61 ασθενών, ο Σωτήρης Τσιόδρας είπε ότι πρόκειται για παρηγορητική θεραπεία, με βελτίωση 68%, σε -κατά τεκμήριο- ασθενείς με σοβαρή νόσο που νοσηλεύονται.
“Δεν ξέρουμε αν δουλεύει καλύτερα σε ανθρώπους που έχουν ήπια προς μέτρια βαρύτητα νόσου. Μάλιστα υπήρχε και μια μεθοδολογική ανωμαλία στην ανάλυση των αποτελεσμάτων, η οποία επικρίθηκε από κάποιους συγγραφείς σε χθεσινά δημοσιεύματα του New England Journal of Medicine. Με βάση την έγκριση από το Αμερικανικό FDA βιάζονται στο Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων να της δώσουν ταχεία έγκριση (fast track approval) , για να μπορεί να την αγοράσει η Ευρώπη πιο γρήγορα απ’ ότι θα εγκριθεί για να δοθεί στην Αμερική. Γίνονται κι αυτού του είδους τα παιχνίδια”, τόνισε ο καθηγητής.
Υδροξυχλωροκίνη ενάντια στον κορωνοϊό
“Η υδροξυχλωροκίνη έχει ακόμα περισσότερους περιορισμούς (limitations) και τοξικότητα”, δήλωσε ο καθηγητής κ. Τσιόδρας και ανέφερε πολύ πρόσφατη μελέτη από την επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine, στην οποία εντοπίστηκε ελάχιστη διαφορά στη μελέτη παρατήρησης.
“Βέβαια, οι ασθενείς που πήραν υδροξυχλωροκίνη ήταν σοβαρότερα ασθενείς από αυτούς που δεν πήραν υδροξυχλωροκίνη και δεν βρέθηκε εδώ συσχέτιση, με το εάν οι ασθενείς αυτοί προχωρούσαν προς διασωλήνωση ή θάνατο. Νομίζω το καλύτερο που μπορούμε να πούμε για την υδροξυχλωροκίνη, η οποία δίνεται και στην πατρίδα μας αυτή τη στιγμή, είναι ότι φαίνεται ότι έχει κάποια δράση αλλά αυτή θα τεκμηριωθεί μόνο με τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική δοκιμή (randomized placibo controlled trial)”, ανέφερε ο καθηγητής.
Συνδυαστικές θεραπείες και κοκτέιλ φαρμάκων
Σε ότι αφορά τον συνδυασμό θεραπειών, για τις οποίες δημοσιεύθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες μελέτη στο Lancet, ο κ. Τσιόδρας είπε:
“Ο τριπλός συνδυασμός δύο αντιιικών φαρμάκων λοπιναβίρης-ριτοναβίρης, ριβαβιρίνης και ιντερφερόνης β’, φαίνεται ότι έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα όσον αφορά την ιική ανίχνευση σε διαφορετικά δείγματα, όπως ρινοφαρυγγικό και οροφαρυγγικό και φαίνεται ότι είχε διαφορά στους ασθενείς αυτούς. Πάλι, όμως, ήταν μια μελέτη η οποία δεν είχε εικονικό φάρμακο (placebo), ήταν δηλαδή, ανοιχτή δοκιμή (open label) και είχε λίγους σοβαρά ασθενείς”
Αναστολείς ιντερλευκίνης 6
Όσον αφορά στην αντιμετώπιση του φλεγμονώδους συνδρόμου, (καταρράκτη κυτταροκινών) που οδηγεί συχνά στον θάνατο πολλούς ασθενείς, σε μελέτη σειράς περιστατικών (21 ασθενών) από την Κίνα (οι οποίες δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό PNAS), φάνηκε ότι οι αναστολείς της ιντερλευκίνης 6 (IL-6) βοήθησαν αυτούς τους ασθενείς, μειώνοντας τα υψηλά επίπεδα της ιντερλευκίνης 6, η οποία προκαλεί τη φλεγμονώδη αντίδραση των ασθενών με COVID-19.
“Μια φλεγμονώδης αντίδραση που καθορίζεται από υψηλά επίπεδα ιντερλευκίνης 6, η οποία μειώθηκε χαρακτηριστικά στους ασθενείς που δόθηκε το φάρμακο, όπως βοήθησε στη μείωση των φλεγμονωδών δεικτών και των εικόνων της αξονικής, οι οποίες ήταν πολύ άσχημες αρχικά. Και φυσικά βοήθησε και στη συγκέντρωση οξυγόνου που πήραν αυτοί οι άρρωστοι, όπως και τον κορεσμό οξυγόνου. Υπάρχουν κι άλλα ανάλογα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται και περιμένουμε περισσότερα δεδομένα. Κι αυτό το φάρμακο δόθηκε σε ασθενείς που ήταν αρκετά σοβαρά και το ερώτημα είναι, αν θα πρέπει να το παίρνουν ακριβώς τη στιγμή που χειροτερεύουν ή πριν επιδεινωθούν”, είπε ο καθηγητής.
Ορός αναρρωνύοντος (θεραπεία με χορήγηση πλάσματος ασθενών που έχουν αναρρώσει)
Όσον αφορά τις θεραπείες με χορήγηση σε ασθενείς πλάσματος αντισωμάτων, από ασθενείς που έχουν αναρρώσει από τη νόσο COVID-19 –θεραπείες που γίνονται και στην Ελλάδα– ο Σωτήρης Τσιόδρας σχολίασε:
“Μόλις δημοσιεύθηκαν τα πρώτα δεδομένα ασφάλειας στις ΗΠΑ από 5 χιλιάδες ασθενείς στους οποίους χρησιμοποιήθηκε. Φαίνεται ότι είχε ένα αποδεκτό προφίλ ασφάλειας και δεν οδήγησε σε μεγάλη υπερφόρτωση (overload) του κυκλοφορικού συστήματος, ούτε σε πολύ σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Ενώ η θνητότητα σ’ αυτούς τους ασθενείς ήταν γύρω στο 15%. Ήταν πολύ σοβαρά ασθενείς αυτοί που πήραν αυτή τη θεραπεία, η οποία σταδιακά μπορεί να φανεί ότι έχει ένα όφελος”.
Εμβόλια ενάντια στον κορωνοϊό
Πολλαπλές τεχνολογίες, όπως αδρανοποιημένα εμβόλια, εμβόλια με εξασθενημένο ιό, τουλάχιστον 2 εμβόλια από την Κίνα, εμβόλια τα οποία χρησιμοποιούν DNA – RNA τεχνικές, πρωτεϊνικά ή ψευδοϊικά σωματίδια χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή στη βιομηχανία, ανέφερε ο καθηγητής και πρόσθεσε ότι τουλάχιστον 8 είναι τα εμβόλια τα οποία έχουν μπει σε κλινικές μελέτες φάσεως Ι και ΙΙ σε όλο τον κόσμο, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στις 15 Μαϊου του 2020.
“Αυτή τη στιγμή σε φάση ΙΙ είναι τα Adenovirus Type 5 Vector από το Πεκίνο και της Moderna, μια τεχνολογία MRNA, η οποία έχει λάβει έγκριση έρευνας από το FDA της Αμερικής”, τόνισε ο Σωτήρης Τσιόδρας.
Στο πεδίο της έρευνας των εμβολίων συνολικά, εντάσσονται 110 επιστημονικές προσπάθειες οι οποίες βρίσκονται σε προκλινικό επίπεδο, ενώ από τις 10 κλινικές μελέτες έχουν ξεκινήσει, οι 2 είναι φάσης ΙΙ.
“Το εμβόλιο κατά τους περισσότερους είναι 12 με 18 μήνες μακριά. Ίσως να έχουμε κάποιες δόσεις εμβολίων μέχρι το τέλος του χρόνου, δεν θα φτάσουν φυσικά, ούτε για μία χώρα. Σήμερα (Δευτέρα 20-05-20) ανακοινώθηκε ότι το MRNA εμβόλιο της Moderna δείχνει κάποια θετικά αποτελέσματα σε μια πρώιμη μελέτη υγειών εθελοντών, όπου μάλιστα τα εξουδετερωτικά αντισώματα σε υψηλότερες δόσεις ήταν αντίστοιχα με αυτά που βλέπει κανείς στη φυσική λοίμωξη ανθρώπων που ανέρρωσαν από τον ιό. Η συγκεκριμένη εταιρεία φαίνεται ότι προηγείται σε σχέση με άλλες. Και βέβαια οι δηλώσεις από την Αμερικανική κυβέρνηση, ότι εμείς θα ξανανοίξουμε είτε με εμβόλιο είτε χωρίς εμβόλιο, αυτό το ονομάζω εγώ “κοινωνικό τέλος της πανδημίας” και όχι “επιστημονικό”, κατέληξε ο καθηγητής κ. Τσιόδρας στην τοποθέτησή του.
*Η εκδήλωση διοργανώθηκε με την επιστημονική αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.
