Μερικά 24ωρα πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των Πανελληνίων της φετινής χρονιάς, χιλιάδες υποψήφιοι καλούνται να συμπληρώσουν το μηχανογραφικό τους δελτίο και να επιλέξουν τις σχολές που θέλουν να φοιτήσουν.
Σύμφωνα με τον κ.καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά, Θεόδωρο Κατσανέβα, η συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι πολύ σημαντική καθώς από αυτό κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η επαγγελματική σταδιοδρομία των υποψηφίων. Για το λόγο αυτό ο ίδιος αναφέρει ότι οι υποψήφιοι θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους και άλλους παράγοντες για την συμπλήρωσή του όπως «τα θέλω και τα μπορώ», την οικογενειακή τους κατάσταση αλλά και τις προοπτικές των επαγγελμάτων.
Όπως τονίζει ο γνωστός ακαδημαϊκός, όσο υψηλότερες είναι οι επιδόσεις και η θέληση των υποψηφίων, τόσο μεγάλο μπορεί να είναι και το «ρίσκο» της επιλογής επαγγελμάτων με αρνητικές προοπτικές στην αφορά εργασίας ή για όσα δεν υπάρχει δεν υπάρχει οικονομική υποστήριξη.
Το μέλλον μπορεί να… χαμογελάσει σε γεωπόνους, τεχνολόγους γεωργίας και ιχθυοκαλλιεργειών, όπως και σε όσους επιστρέψουν στη γη και ασχοληθούν σοβαρά με σύγχρονες και εναλλακτικές καλλιέργειες.Θετικές επαγγελματικές προοπτικές εκτιμάται ότι θα έχουν κατά την επόμενη δεκαετία τα επαγγέλματα του πληροφορικού, του πληροφορικού-οικονομολόγου, του φοροτεχνικού, του μηχανικού ενέργειας, του μηχανικού εμπορικού ναυτικού, του τεχνικού φυσικού αερίου, του μάγειρα και του ζαχαροπλάστη. Αντιθέτως, οι ειδικότητες του γιατρού, του δικηγόρου και του δημοσιογράφου εμφανίζονται κορεσμένες και τα μηνύματα για το μέλλον δεν είναι ελπιδοφόρα.
Την παραπάνω εικόνα σκιαγραφεί η ετήσια κυλιόμενη έρευνα των προοπτικών της αγοράς εργασίας, η οποία διεξάγεται από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά, Θεόδωρο Κατσανέβα, και την επιστημονική του ομάδα και περιλαμβάνει μεσομακροπρόθεσμες προβλέψεις για τα επόμενα 5-10 χρόνια.
Λεωφόρος του μέλλοντος οι νέες τεχνολογίες
Βρισκόμαστε στην αρχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, όπου οι νέες τεχνολογίες, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, τα big data κλπ., στα επόμενα 15-20 χρόνια, θα απασχολούν πάνω από το 70% του συνόλου των εργαζομένων. Εδώ υπάρχουν ευρείες δυνατότητες εύρεσης εργασίας για πολλά νέα άτομα, ενώ η πολύ καλή γνώση της πληροφορικής θεωρείται απόλυτα αναγκαία και σε όλα τα άλλα επαγγέλματα και ειδικότερα σε αυτά μέσης και υψηλής εργασιακής ιεραρχίας
Αμφίπλευρη η κατάσταση στα οικονομικά επαγγέλματα
Ο ευρύτερος κλάδος των οικονομικών επαγγελμάτων για στελέχη επιχειρήσεων, γραμματείς, υπάλληλους γραφείων κάθε κατηγορίας, παρουσιάζει προβλήματα απορροφητικότητας. Εξαίρεση αποτελούν οι ορκωτοί ελεγκτές, οι φοροτεχνικοί, οι λογιστές και κατά δεύτερο λόγο, οι έμπειροι πωλητές. Πολύ αρνητική είναι η κατάσταση στον τραπεζικό και ασφαλιστικό κλάδο. Καλύτερες ευκαιρίες έχουν οι απόφοιτοι οικονομικών επιστημών όταν συνδυάζουν γνώσεις πληροφορικής, ενεργειακού δυναμικού, καινοτομικών δραστηριοτήτων ή και σύγχρονων αγροτικών καλλιεργειών.
Σχετικά ικανοποιητική η κατάσταση για τους μηχανικούς
Η κατάσταση για τους μηχανολόγους-μηχανικούς εμφανίζεται σχετικά ικανοποιητική, όπως και για τους γεωλόγους, μηχανολόγους μεταλλείων και ορυκτών πόρων, τους χημικούς μηχανικούς, τεχνολόγους φυσικού αερίου, μηχανικούς ενέργειας. Οι αρχιτέκτονες και οι πολιτικοί μηχανικοί περνούν κρίση αυτήν την περίοδο, λόγω της κάμψης των κατασκευών και δεν είναι λίγοι εκείνοι που μεταναστεύουν σε ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες του κόλπου. Στα «πράσινα επαγγέλματα», μηχανικοί και οικονομολόγοι περιβάλλοντος, δασολόγοι, κλπ., δεν παρουσιάζονται σοβαρές διέξοδοι όπως υποστηρίζεται. Ευκαιρίες εργασίας υπάρχουν για σχεδόν όλα τα επαγγέλματα επαγγελματικής και τεχνικής εκπαίδευσης.
Η περίπτωση του τουρισμού
Ο τουρισμός αποτελεί τον ισχυρότερο κλάδο της ελληνικής οικονομίας με το πλεονέκτημα ότι απορροφά μεγάλο αριθμό εργαζομένων, είναι δηλ. «έντασης εργασίας», αλλά και το μειονέκτημα ότι μεγάλο μέρος του αφορά εξαμηνιαία απασχόληση. Επί πλέον, πλήττεται βαρύτατα από τη διεθνή συγκυρία και από καταστάσεις όπως η τελευταία πανδημία. Ευκαιρίες απασχόλησης υπάρχουν για άτομα με γνώσεις και δεξιότητες δημοσίων σχέσεων, ενώ θετική παραμένει η εικόνα για τους ζαχαροπλάστες, τους μάγειρες, τους παραγωγούς έτοιμου φαγητού.
Πλεονάζουν οι γιατροί και οδοντίατροι
Χειροτερεύει δραματικά η κατάσταση για τους γιατρούς. Οι περισσότερες ιατρικές ειδικότητες είναι απελπιστικά κορεσμένες, με μικρές εξαιρέσεις, τους ψυχίατρους, πλαστικούς χειρούργους, ακτινολόγους. Πάντοτε βέβαια θα υπάρχουν θέσεις εργασίας για υψηλού επιπέδου γιατρούς όλων των ειδικοτήτων που έχουν τις ικανότητες και τη θέληση να ακολουθήσουν το απαιτητικό αυτό επάγγελμα. Πολλοί Έλληνες νέοι γιατροί αναζητούν σήμερα εργασία στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στη Μεγάλη Βρετανία και Γερμανία. Απελπιστική είναι η κατάσταση για τους οδοντίατρους χωρίς οικογενειακή παράδοση στον κλάδο. Αντίθετα, πολύ καλύτερη είναι η προοπτική για συμπληρωματικά επαγγέλματα της υγείας και πρόνοιας, όπως νοσηλευτές, βοηθοί ακτινολόγοι, τεχνικοί ιατρικών μηχανημάτων και εργαστηρίων, αισθητικοί, κοινωνικοί λειτουργοί,νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές. Οι ευκαιρίες εργασίας των ψυχολόγων έχουν συρρικνωθεί σημαντικά, αν και με κατάλληλη μετεκπαίδευση, μπορούν να βρουν επαγγελματικές διεξόδους. Ουδέτερη είναι η κατάσταση για τους διατροφολόγους και τους διαιτολόγους. Και αρνητική για τους χημικούς, τους βιολόγους, τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι όμως, έχουν διεξόδους σε άλλους τομείς, όπως των ιατρικών εργαστηρίων και των ιατρικών επισκεπτών κλπ. Αντίθετα πολύ θετικές είναι οι προοπτικές για τους κτηνίατρους.
Δικηγόροι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι στο κόκκινο
Η αγορά εργασίας για τους δικηγόρους είναι δραματικά κορεσμένη και χειροτερεύει συνεχώς. Σχετικά καλύτερη είναι η κατάσταση για εξειδικευμένους δικηγόρους ή απόφοιτους νομικής ειδικευμένους στις νέες τεχνολογίες και στην οικονομία. Φυσικά, πάντα θα υπάρχουν θέσεις εργασίας για ικανούς, επίμονους δικηγόρους με σύγχρονες γνώσεις, επικοινωνιακές δεξιότητες και οικογενειακή ή φιλική υποστήριξη. Για όλα τα επαγγέλματα των καλών τεχνών η κατάσταση χειροτερεύει περισσότερο. Πολλοί καλλιτέχνες απασχολούνται με ελάχιστη ή και μηδενική αμοιβή, ασκώντας και άλλες περιστασιακές ενασχολήσεις. Ιδιαίτερα αρνητική είναι η εικόνα για τους ηθοποιούς και λίγο καλύτερη για τους μουσικούς και τους χορευτές, σε περιστασιακές εργασίες. Η αγορά εργασίας στη δημοσιογραφία έχει πληγεί βαρύτατα. Πολλά νέα παιδιά υποαπασχολούνται στον κλάδο με ανύπαρκτες ή γλισχρες αμοιβές και κακές συνθήκες εργασίας. Η κρίση έχει πλήξει επίσης και τον κλάδο της διαφήμισης.
Αδιέξοδα στην εκπαίδευση με μικρές αχτίδες αισιοδοξίας
Στη εκπαίδευση, η γενικότερη εικόνα είναι επίσης πολύ αρνητική. Η υψηλή υπογεννητικότητα του ελληνικού πληθυσμού, η πληθώρα των αποφοίτων εκπαιδευτικών προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας,δεν επιτρέπει πολλές δυνατότητες απορρόφησης στον ευρύτερο κλάδο. Οι απόφοιτοι θεωρητικών σπουδών (φιλοσοφία, φιλολογία, θεολογία, ιστορία, αρχαιολογία, λαογραφία, γεωγραφία, εθνολογία, ανθρωπολογία, κ.λπ.), έχουν ελάχιστες δυνατότητες απορρόφησης στην εκπαίδευση. Όμως, μπορούν πιο εύκολα απ’ ότι σε στενές κορεσμένες ειδικότητες (γιατροί, οδοντίατροι, κ.λπ.), να μεταστραφούν με κατάλληλη μετεκπαίδευση σε άλλα επαγγέλματα όπως των δημοσίων σχέσεων, του τουρισμού, της διοίκησης επιχειρήσεων, ακόμα και της πληροφορικής. Σε μεγαλύτερο ακόμα βαθμό, αυτό ισχύει για τους απόφοιτους πολιτικών επιστημών και κοινωνιολογίας, εφ΄ όσον μετεκπαιδευτούν στην οικονομία και τις νέες τεχνολογίες. Καλύτερη είναι η εικόνα για φυσικομαθηματικούς που βρίσκουν διεξόδους σε ιδιαίτερα μαθήματα, αλλά και σε άλλους τομείς και ειδικότερα στην πληροφορική. Οι γυμναστές βρίσκουν εργασία και σε ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας και φύλαξης.
Επιστροφή στη γη και στη θάλασσα
Οι εμποροπλοίαρχοι, οι μηχανικοί και τα στελέχη του εμπορικού ναυτικού, όπως και οι απόφοιτοι στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, είναι από τα λίγα επαγγέλματα που εμφανίζουν σίγουρη απορροφητικότητα σήμερα. Οι μεταφορές και τα logistics, παρουσιάζουν ικανοποιητική εικόνα, αν και στο απώτερο μέλλον, μεγάλο μέρος τους θα αντικατασταθεί από την αυτοματοποίηση του κλάδου. Ουδέτερη ή και πτωτική είναι η απορροφητικότητα των πιλότων και των ιπτάμενων φροντιστών, που επιδεινώνεται από την αβεβαιότητα στις αερομεταφορές λόγω της πανδημίας. Η γεωργία, η αλιεία, οι ιχθυοκαλλιέργειες έχουν πολύ θετικές προοπτικές. Ειδικότερα αυτό αφορά γεωπόνους, τεχνολόγους, γεωργίας και ιχθυοκαλλιεργειών που θα ασχοληθούν σοβαρά με σύγχρονες και εναλλακτικές καλλιέργειες, με την κτηνοτροφία, την παραγωγή οικολογικών και ανταγωνιστικώς διεθνώς αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Η επιστροφή στη γη και στη θάλασσα, η αποαστικοποίηση του πληθυσμού και η on line εργασία από απόσταση, προβάλλουν ως η περισσότερο πληθωρική εργασιακή διέξοδος σήμερα, γεγονός που επιβλήθηκε περισσότερο από τους περιορισμούς στο σπίτι λόγω της πανδημίας.
Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν
Στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων αλλαγών, ένας εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να αλλάξει πολλά επαγγέλματα στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Σήμερα υπάρχουν πολλά και διαφορετικά επαγγέλματα που ταιριάζουν στον καθένα. Αν για κάποιους λόγους δεν είναι δυνατό να ακολουθήσει ένα επάγγελμα που του αρέσει περισσότερο, μπορεί να διαλέξει ένα άλλο, αποφεύγοντας οπωσδήποτε εκείνα που δεν του ταιριάζουν. Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και υψηλής εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. Και βέβαια, ολοκληρωμένος άνθρωπος και επαγγελματίας, είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εμμένει σε αρχές και αξίες, αναζητά τη γνώση, ενεργεί με εντιμότητα και αποτελεσματικότητα για το δικό του αλλά και για το γενικότερο καλό.
Επαγγέλματα με θετικές προοπτικές
Πληροφορικός-Προγραμματιστής, Μηχανικός λογισμικού, Πληροφορικός τηλεπικοινωνιών και διαδικτύου, Πληροφορικός ψηφιακής εικόνας, Πληροφορικός-Οικονομολόγος, Γραφίστας-Πληροφορικός, Μηχανολόγος-Μηχανικός, Φοροτεχνικός, Ορκωτός ελεγκτής, Εμποροπλοίαρχος, Μηχανικός εμπορικού ναυτικού, Μηχανικός ενέργειας, Τεχνικός φυσικού αερίου, Τεχνολόγος-Ακτινολόγος, Τεχνολόγος ιατρικών μηχανημάτων, Γεωπόνος, Τεχνολόγος- Ζωοτεχνικός, Ιχθυολόγος, Κτηνίατρος
Επαγγέλματα με ικανοποιητικές ή ουδέτερες προοπτικές
Μηχανικός-Οικονομολόγος, Πολιτικός Μηχανικός, Αρχιτέκτονας, Οικονομολόγος διοίκησης ή πωλήσεων, Στέλεχος τουριστικών επιχειρήσεων και δημοσίων σχέσεων, Πωλητής, Ξεναγός, Γεωλόγος, Μεταλλειολόγος, Τεχνολόγος τροφίμων, Ελεγκτής ποιότητας, Πιλότος, Ιπτάμενος φροντιστής, Διαιτολόγος,Αισθητικός, Τεχνολόγος μουσικών οργάνων, Ψυχολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός, Ειδικός για ΑΜΕΑ, Φυσιοθεραπευτής, Νοσηλευτής, Λογοθεραπευτής, Ιατρικός επισκέπτης, Γυμναστής.
Επαγγέλματα με αρνητικές προοπτικές
Γιατρός, Οδοντίατρος, Βιολόγος, Χημικός, Φαρμακοποιός, Γενετιστής, Χρηματιστής, Ασφαλιστής, Τραπεζικός υπάλληλος, Αστρονόμος, Σεισμολόγος, Δικηγόρος, Δημοσιογράφος, Πολιτικός Επιστήμονας, Κοινωνιολόγος, Νηπιαγωγός, Δάσκαλος, Εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας Φιλόλογος, Θεολόγος, Ιστορικός, Αρχαιολόγος, Γεωγράφος, Λαογράφος, Ανθρωπολόγος,Διεθνολόγος, Ηθοποιός, Μουσικός, Σκηνοθέτης, Χορευτής.
