Ποια είναι τα καλύτερα τρόφιμα για τα μάτια και την όραση

Οι διαταραχές της όρασης είναι πάρα πολύ συχνές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι περισσότεροι από ένας στους έξι κατοίκους του πλανήτη πάσχει από κάποιο νόσημα που μειώνει την όρασή του.

Αναλυτικότερα, σχεδόν 189 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήπια διαταραχή της μακρινής όρασής τους, 217 εκατομμύρια μέτρια έως σοβαρή και 36 εκατομμύρια είναι τυφλοί. Αντίστοιχα, περισσότερα από 825 εκατομμύρια έχουν διαταραχή στην κοντινή όρασή τους.

«Στους ενήλικες που κατοικούν σε ανεπτυγμένες χώρες, οι κύριες αιτίες της μειωμένης όρασης είναι ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Στα παιδιά είναι κυρίως η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας. Ωστόσο τα περιστατικά της παιδικής ηλικίας είναι σπάνια. Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων με μειωμένη όραση έχουν ηλικία άνω των 50 ετών».

Ο ΠΟΥ εκτιμά οι παθήσεις που μειώνουν την όραση μπορούν να προληφθούν σε ποσοστό που φθάνει το 80%.

«Είναι γεγονός πως, όπως η διατροφή επηρεάζει την υγεία της καρδιάς, έτσι επηρεάζει και την υγεία των ματιών», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Μελέτες έχουν δείξει ότι η ακολούθηση μιας διατροφής χαμηλής σε λιπαρά και πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής ωφελεί τα μάτια. Αυτό είναι λογικό, αφού τα μάτια βασίζονται σε μικροσκοπικές αρτηρίες για να τροφοδοτηθούν με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, ακριβώς όπως η καρδιά βασίζεται στις δικές της, μεγαλύτερες αρτηρίες. Επομένως πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρούμε αυτές τις αρτηρίες ανοιχτές, χωρίς στενώσεις που περιορίζουν τον αυλό τους».

Η ακολούθηση μιας υγιεινής διατροφής μειώνει και με άλλους μηχανισμούς τον κίνδυνο διαφόρων οφθαλμοπαθειών. Μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα θρεπτικά συστατικά προστατεύουν τα μάτια χάρη στις αντιοξειδωτικές ιδιότητές τους.

Τα συστατικά αυτά είναι η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη, οι βιταμίνες Α, C και Ε, το βήτα-καροτένιο, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και ο ψευδάργυρος.

Στις παθήσεις από τις οποίες μπορεί να μας προστατεύσουν τα συστατικά αυτά συμπεριλαμβάνονται ο καταρράκτης (θολώνει την όραση), η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς (μειώνει προοδευτικά την κεντρική όραση και μπορεί να οδηγήσει έως την τύφλωση), το γλαύκωμα, η ξηροφθαλμία και η φτωχή όραση τη νύχτα.
«Ιδανικά, η καθημερινή διατροφή πρέπει να αποτελείται από όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα, με έμφαση στις πρωτεΐνες, στα γαλακτομικά, στα φρούτα και στα λαχανικά», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Το κλειδί είναι να προσπαθούμε να τρώμε φρέσκα τρόφιμα με διάφορα χρώματα, περιορίζοντας τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όσα περιέχουν πολλά λιπαρά και όσο περιέχουν πολλή ζάχαρη».

Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ) εξέδωσε προσφάτως έναν κατάλογο με πέντε ομάδες τροφίμων, οι οποίες έχει αποδειχθεί σε πολλές μελέτες ότι ωφελούν τα μάτια.

Να ποια είναι:

* Σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά. Το kale (ένα είδος λαχανίδας) και το σπανάκι είναι πλούσια σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη. Τα συστατικά αυτά ανήκουν στα καροτινοειδή και ανευρίσκονται σε υψηλά επίπεδα στο κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα των ματιών: την ωχρά κηλίδα.
Έτσι, η καθημερινή κατανάλωσή τους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για εμφάνιση ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς.
Άλλα λαχανικά που είναι πλούσια σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη είναι το μαρούλι ρομάνα, τα φύλλα των γογγυλιών, τα σέσκουλα, το άγριο λάχανο, το μπρόκολο και τα μπιζέλια.
Καλές πηγές τους είναι επίσης ο κρόκος του αυγού, το καλαμπόκι, το κάρδαμο, το κολοκύθι κ.λπ.
* Εσπεριδοειδή. Τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, το γκρέιπφρουτ και τα λεμόνια είναι πλούσια σε βιταμίνη C, ένα αντιοξειδωτικό πολύτιμο για την υγεία των ματιών.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα μάτια χρειάζονται καθημερινά σχετικά υψηλές ποσότητες βιταμίνης C για να λειτουργούν ομαλά. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά είναι απαραίτητα για την πρόληψη ή έστω την καθυστέρηση της ανάπτυξης καταρράκτη και εκφύλισης της ωχράς.

Άλλα τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C είναι τα ροδάκινα, οι κόκκινες πιπεριές, οι τομάτες και οι φράουλες.

* Φασόλια. Όλα τα είδη φασολιών (π.χ. μαυρομάτικα, κόκκινα, φασόλια Λίμα κ.λπ.) περιέχουν ψευδάργυρο, ένα βασικό ιχνοστοιχείο που ανευρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις και στα μάτια.
Ο ψευδάργυρος μπορεί να προστατεύει τα μάτια από τις επιβλαβείς επιδράσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας του ηλίου.

Άλλα τρόφιμα πλούσια σε ψευδάργυρο είναι τα αράπικα φιστίκια, τα στρείδια, το άπαχο κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα εμπλουτισμένα δημητριακά κ.λπ.

* Παχιά ψάρια. Είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία έχει διαπιστωθεί ότι προστατεύουν μακροπρόθεσμα την υγεία των ματιών.
Φροντίστε να τρώτε κάθε εβδομάδα τουλάχιστον δύο μερίδες σολομό, τόνο, σαρδέλες, γλώσσα Ατλαντικού (halibut) κ.λπ.
* Φρούτα και λαχανικά με πορτοκαλί χρώμα. Τα καρότα, οι γλυκοπατάτες, τα βερίκοκα και το πεπόνι είναι πλούσια σε βήτα-καροτένιο, ένα θρεπτικό συστατικό που ενισχύει τη νυκτερινή όραση.

Τι άλλο να κάνετε

«Αν και η υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητη για την υγεία των ματιών, δεν αποτελεί την μοναδική παράμετρο του τρόπου ζωής που πρέπει να προσέχουμε», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.

Απαραίτητα είναι μερικά ακόμα μέτρα:

* Να αποφεύγετε το κάπνισμα (παθητικό και ενεργητικό).
* Να μην κυκλοφορείτε εκτός σπιτιού χωρίς γυαλιά ηλίου (ανεξάρτητα από την εποχή του χρόνου).
* Να φοράτε προστατευτικά ματιών όταν ασχολείστε με σπορ ή δουλειές που ενέχουν κίνδυνο τραυματισμού στο πρόσωπο.
* Να μετράτε σε τακτά χρονικά διαστήματα και να ρυθμίζετε το σάκχαρο στο αίμα σας.
* Να επισκέπτεστε προληπτικά τον οφθαλμίατρο κάθε 1-2 χρόνια.
«Η προστασία της όρασης απαιτεί μία ολιστική προσπάθεια, που αξίζει τον κόπο να την κάνουμε όλοι για να διαφυλάξουμε μία από τις πολυτιμότερες αισθήσεις μας», καταλήγει ο ειδικός.