Πώς έκανε την περιουσία του ο επιχειρηματίας που χάνει και κερδίζει δισεκατομμύρια σε μερικά λεπτά

Το Forbes την εκτιμά τώρα στα 139,8 δισ. δολάρια, ενώ λίγους μήνες πρωτύτερα, τον Ιούλιο του 2018 συγκεκριμένα, γινόταν ο πρώτος άνθρωπος που ξεπερνούσε τα 150 δισ. δολάρια, κάτι που τον έκανε, όπως το είπε χαρακτηριστικά το Bloomberg, «τον πλουσιότερο άνθρωπο της σύγχρονης Ιστορίας».

Αλλά και τον Σεπτέμβριο η Amazon, η πρωταρχική και σημαντικότερη πηγή του εισοδήματός του, άγγιξε ένα δικό της ορόσημο: έγινε η δεύτερη εταιρία των ΗΠΑ με κεφαλαιοποίηση 1 τρισ. δολαρίων (μετά την Apple). Για να βυθιστεί κατόπιν, χάνοντας 250 δισ. δολάρια σε 8 εβδομάδες, ποσό που έκανε 18 χρόνια για να κερδίσει!

Η τρομακτική επιτυχία του Μπέζος δεν ήρθε βέβαια σε ένα βράδυ. Ο ίδιος ρίσκαρε και ρίσκαρε πολύ, αφήνοντας την καλοπληρωμένη δουλειά του στη Γουόλ Στριτ στη δεκαετία του 1990 για να ανοιχτεί σε μια ιντερνετική περιπέτεια που φάνταζε τότε καθαρή αποκοτιά.

Και πόσο δρόμο διένυσε από τότε! Το Forbes μας λέει πως στις 3 δεκαετίες που καταγράφει τον πλούτο των πλουσιότερων ανθρώπων της υφηλίου δεν έχει ξαναδεί τέτοιο φαινόμενο. Και το ορόσημο των 150 δισ. δολαρίων που άγγιξε έστω και για λίγο το αποδεικνύει αυτό περίτρανα.

Ο Τζεφ κατέχει το 16% του γίγαντα του ηλεκτρονικού εμπορίου, μια συμμετοχή που αντιπροσωπεύει τη μερίδα του λέοντος στην περιουσία του διευθύνοντος συμβούλου και μεγαλομετόχου της Amazon. Κι όλα αυτά από ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο που ίδρυσε το 1994 με έδρα ένα γκαράζ του Σιάτλ!

Τώρα τσαλαβουτά στη διαστημική περιπέτεια με την καινοτόμα Blue Origin του και ασχολείται και με τον εκδοτικό κόσμο, ως ιδιοκτήτης της εφημερίδας «Washington Post», την οποία απέκτησε το 2013 έναντι 250 εκατ. δολαρίων.

Προσφάτως (Σεπτέμβριος του 2018) ανακοίνωσε τη νέα φιλανθρωπική του προσπάθεια Bezos Day One Fund, ένα καταπίστευμα 2 δισ. δολαρίων για άστεγες οικογένειες και την εκπαίδευση των παιδιών τους. Έχοντας ήδη υποσχεθεί πως θα δωρίσει κάποια στιγμή το σύνολο της αστρονομικής περιουσίας του σε αγαθοεργίες αλλά και το μεγάλο του πάθος, την πραγματική κατάκτηση του Διαστήματος και τις πρώτες ανθρώπινες αποικίες εκεί πάνω…

Τζεφ Μπέζος, σαν να λέμε Amazon

Η περιουσία του Μπέζος είναι τόσο τρομακτικά μεγάλη που, όπως υπολόγισε το Business Insider, το να ξοδεύει αυτός 88.000 δολάρια είναι σαν να ξοδεύει 1 δολάριο ο μέσος Αμερικανός. Η οικονομική μοίρα του Μπέζος είναι εξάλλου συνυφασμένη με τη χρηματιστηριακή πορεία της Amazon, η οποία από τη δημόσια εγγραφή της το 1997 έχει δει τη μετοχή της να αυξάνεται κατά… 97.000%!

Η Amazon ασχολείται σήμερα με κάθε σχεδόν πτυχή της ζωής, καθώς οι εξαγορές και οι επενδύσεις της την έχουν φέρει συμμέτοχο στα πάντα. Το 2009, για παράδειγμα, εξαγόρασε το online παπουτσάδικο Zappos έναντι 1,2 δισ. δολαρίων, βάζοντας καλό πόδι στον κλάδο.

Το 2017 απέκτησε τον κολοσσό Whole Foods έναντι 13,7 δισ. δολαρίων, κάτι που της έδωσε το 18% της πίτας στην ηλεκτρονική αγορά ειδών παντοπωλείου στις ΗΠΑ. Αλλά και τον Φεβρουάριο του 2018 ο Μπέζος παρουσίασε το Amazon Web Services, μια δραστηριότητα 17,5 δισ. δολαρίων στον τομέα του cloud computing. Κάθε ποσοστιαία αύξηση της μετοχής της Amazon αντιπροσωπεύει μπόλικα δισεκατομμύρια στον λογαριασμό του Τζεφ και έτσι πάει το πράγμα.

Και βέβαια ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου είναι και ένας από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες γης στις ΗΠΑ. Το 5,3 στρεμμάτων σπίτι του στη Μεντίνα της Ουάσιγκτον εκτιμάται στα 25 εκατ. δολάρια και έχει για γείτονα τον δεύτερο πια πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, τον Μπιλ Γκέιτς.

Αλλά και η 23 εκατ. δολαρίων έπαυλή του στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον συνορεύει με τους Ομπάμα και την Ιβάνκα Τραμπ. Προσθέστε εδώ την 25 εκατ. δολαρίων βίλα του στο Μπέβερλι Χιλς, τα τρία διαμερίσματα της Νέας Υόρκης (συνολικής αξίας 17 εκατ. δολαρίων) και τα 30.000 στρέμματα που έχει στο Τέξας ως βάση της Blue Origin και καταλαβαίνετε για τι μεγέθη μιλάμε.

Όταν δεν επενδύει μέσω του κεφαλαίου συμμετοχών του Bezos Expeditions, επενδύει με προσωπικά κεφάλαια σε εταιρίες όπως η Google, η Uber και η Airbnb, για να αναφέρουμε μερικές μόνο. Έχει όμως και τρομακτικές χρηματοδοτικές ανάγκες για τις δικές του δραστηριότητες, ρευστοποιώντας πια ετησίως μετοχές της Amazon αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη του ιδιωτικού διαστημικού προγράμματός του. «Είμαι πολύ τυχερός», είπε σχετικά πρόσφατα σε συνέντευξή του, «γιατί νιώθω πως έχω μια αποστολή, έναν μεγαλύτερο σκοπό με την Blue Origin που είναι νομίζω εξαιρετικά σημαντική μακροπρόθεσμα για τον πολιτισμό μας»…

Ο Τζεφ πριν γίνει Μπέζος

Η μητέρα του Τζεφ, η Τζάκι, δεν ήταν παρά έφηβο κορίτσι όταν τον υποδέχτηκε στη ζωή της τον Ιανουάριο του 1964. Είχε μόλις παντρευτεί τον κουβανό μετανάστη Μάικ Μπέζος, κι έτσι αυτός υιοθέτησε το μωρό. Ο Τζεφ δεν θα μάθαινε πως ήταν υιοθετημένος παρά 10 χρόνια αργότερα, αλλά και πάλι τον ένοιαζαν περισσότερο αυτά τα νέα γυαλιά που του είχαν υποσχεθεί για να μπορεί να διαβάζει πιο ξεκούραστα παρά οι οικογενειακές αναποδιές.

Το μεγαλύτερο μάθημα της παιδικής του ηλικίας, όταν άρχισε να δείχνει σημάδια της υψηλής του νοημοσύνης, λέει πως του το έδωσε ο παππούς του, Preston Gise, που τον έμαθε πως «είναι δυσκολότερο να είσαι καλός παρά έξυπνος». Την ίδια εποχή είπε στη δασκάλα του στο σχολείο πως «το μέλλον της ανθρωπότητας δεν είναι σε αυτό τον πλανήτη», καθώς από τότε ακόμα ήθελε να ασχοληθεί με το Διάστημα. Κολλημένος αθεράπευτα και διαχρονικά με το «Star Trek» καθώς είναι!

Η πρώτη του επιχειρηματική προσπάθεια ήρθε στην εφηβεία του. Έχοντας περάσει ένα «άθλιο καλοκαίρι δουλεύοντας στα McDonald’s», έφτιαξε με τον παιδικό του έρωτα το Dream Institute, μια κατασκήνωση 10 ημερών για παιδιά. Παρά τα 600 δολάρια που χρέωναν ανά άτομο, κατάφεραν να προσελκύσουν έξι παιδιά. Τόσα είχαν διαβάσει τον «Άρχοντα των δαχτυλιδιών», τον απαράβατο κανόνα του Τζεφ για να συμμετέχει κάποιος στην κατασκήνωσή του!

Ο Μπέζος κατέληξε να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο Πρίνστον και βγήκε με πτυχίο στην πληροφορική. Τον «τσίμπησαν» μάλιστα για δουλειά πριν την αποφοίτηση αρκετοί κολοσσοί, όπως η Intel και η Bell Labs. Εκείνος είπε ευγενικά «όχι» και πήγε να δουλέψει σε ένα startup, τη Fitel.

Την οποία εγκατέλειψε λίγο μετά θέλοντας να ιδρύσει με τον Halsey Minor, τον άνθρωπο που θα έφτιαχνε αργότερα την κορυφαία ιστοσελίδα τεχνολογίας CNET, μια εταιρία που θα έστελνε την καθημερινή ειδησεογραφία μέσω φαξ! Η απόπειρα δεν καρποφόρησε κι έτσι πήγε να πιάσει δουλειά στην επενδυτική D.E. Shaw, της οποίας μέσα σε τέσσερα χρόνια θα γινόταν αντιπρόεδρος.

Εκεί γνώρισε ως συνάδελφο και παντρεύτηκε το 1993 την Μακένζι, με την οποία χωρίζουν τώρα σε ένα από τα πλέον πολύκροτα διαζύγια των τελευταίων δεκαετιών. Έτσι φτάσαμε ως το 1994, όταν διάβασε κάπου ότι ο παγκόσμιος ιστός είχε αυξηθεί κατά 2.300% μέσα σε έναν χρόνο και το νούμερο τον εντυπωσίασε. Πρέπει κάπως να εκμεταλλευτώ τη ραγδαία αυτή ανάπτυξη, σκέφτηκε, φτιάχνοντας μια λίστα με 20 πιθανά προϊόντα που θα μπορούσε να πουλήσει online. Όπως του είπε η Μακένζι, που ήταν σωστός βιβλιοφάγος (και συγγραφέας τελικά), τα βιβλία ήταν η καλύτερη επιλογή.

Ο Μπέζος εγκατέλειψε την καλοπληρωμένη θέση του στη Γουόλ Στριτ, με το αφεντικό David E. Shaw να κάνει τα πάντα για να τον αποτρέψει…

Η γέννηση της Amazon

Ο Τζεφ πήρε τη γυναίκα του και πέταξαν ως το Τέξας, για να δανειστεί το σαραβαλάκι του πατέρα του και να αναζητήσουν στρατηγείο για την εταιρία. Εκείνος σκάρωνε τα επιχειρηματικά του πλάνα στη θέση του συνοδηγού και η Μακένζι οδηγούσε ώρες και ώρες.

Ο παράγοντας κινδύνου ήταν ωστόσο δυσανάλογα υψηλός. Ο αναλυτής Τζεφ δεν έκρυβε στους πρώτους επενδυτές του, μεταξύ αυτών και ο πατέρας του, πως υπήρχαν μεγάλες πιθανότητες να πτωχεύσει η προσπάθεια. Πόσο μεγάλες; Στο 70% τις αξιολογούσε ο Μπέζος!

Ακόμα κι έτσι όμως βρήκε ένα βολικό… γκαράζ στο Σιάτλ με θέρμανση μια σόμπα και ίδρυσε επισήμως το 1994 την Amazon του. Οι πρώτες συναντήσεις γίνονταν μάλιστα στο διπλανό βιβλιοπωλείο, έχοντας κι ένα κουδουνάκι στο γκαράζ για να τους ειδοποιεί πότε έκανε κάποιος μια ηλεκτρονική αγορά βιβλίου. Σε μια βδομάδα το πολύ το καμπανάκι χτυπούσε τόσο δαιμονισμένα που έπρεπε να το ξηλώσουν!

Τον πρώτο μήνα ζωής του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου, η Amazon πούλησε βιβλία σε 50 αμερικανικές πολιτείες, αλλά και 45 χώρες του εξωτερικού. Παρά τις καλές πωλήσεις, ο Τζεφ διέκρινε πως σύντομα θα έβαζαν λουκέτο από την πρακτική της αγοράς: οι εκδότες ανάγκαζαν τα βιβλιοπωλεία να παραγγέλνουν 10 αντίτυπα από κάθε τίτλο τη φορά και η Amazon δεν μπορούσε ούτε να διαθέσει οικονομικά ούτε να φιλοξενήσει τέτοιο απόθεμα στο γκαράζ της.

Ο Μπέζος βρήκε την ανατρεπτική λύση, ένα παραθυράκι του συστήματος: έκανε μια παραγγελία για το βιβλίο που ήθελε και ζητούσε για τα υπόλοιπα 9 αντίτυπα να του αποσταλεί ένα σπάνιο βιβλίο για λειχήνες που είχε εξαντληθεί! Παρακάμπτοντας λοιπόν την αγορά, το online βιβλιοπωλείο μεγάλωνε συνεχώς, μεγάλωνε εκθετικά, φτάνοντας στην εξώπορτα του χρηματιστηρίου στις 15 Μαΐου του 1997. Η Amazon άξιζε τώρα 503 εκατ. δολάρια. Μέσα σε τρία χρόνια.

Ακολούθησαν τα τρελά Χριστούγεννα του 1998, όταν η τραγικά υποστελεχωμένη εταιρία δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει τη ζήτηση από τα ελάχιστα κέντρα διαλογής με τους λιγοστούς εργάτες. Ο Μπέζος έφερε φίλους και οικογένεια να δουλέψουν την εορταστική περίοδο και σε όποιον έλεγε μια καλημέρα λίγο-πολύ. Ο ίδιος πήγαινε με το αμάξι του τα πακέτα στο ταχυδρομείο. Υποσχέθηκε ωστόσο στον εαυτό του πως δεν θα το ξαναπάθαινε αυτό ποτέ.

Στο χάος που επικρατούσε στις αποθήκες του, μιας και αναπτυσσόταν γρηγορότερα απ’ όσο μπορούσαν να σηκώσουν οι υποδομές του, σκάρωσε τον κανόνα με τις δύο πίτσες: μικρές, ευέλικτες ομάδες εργασίας που να λειτουργούν αυτόνομα δηλαδή μέχρι και 10 άτομα, όσους μπορούν να θρέψουν δύο μεγάλες πίτσες δηλαδή.

Την ίδια χρονιά (1998), ο Μπέζος αποφάσισε να επενδύσει τα λεφτά του, γιατί είχε βγάλει καλά λεφτά ως τότε, σε ένα πολλά υποσχόμενο στοίχημα που έλεγαν… Google. Επένδυσε 250.000 δολάρια, πήρε πακέτο 3,3 εκατ. μετοχών και περίμενε ως το 2004 για να μπει η εταιρία στο χρηματιστήριο. Πόσο αξίζει σήμερα αυτή η συμμετοχή του; Όχι λιγότερα από 2,2 δισ. δολάρια!

Λίγους μήνες αργότερα, στις 19 Ιανουαρίου 1999 συγκεκριμένα, η Amazon είχε εκτιναχθεί στα ύψη, με κεφαλαιοποίηση της τάξης των 22,1 δισ. δολαρίων. Η δική του περιουσία, η αξία των μετοχών του στην εταιρία δηλαδή, είχε σκαρφαλώσει στα 9,1 δισ. δολάρια. Όσο για τα προϊόντα που είχε πουλήσει το online κατάστημα (βιβλία, παιχνίδια, CD και DVD), είχαν υπερβεί τα 4,7 εκατομμύρια.

Οι υπάλληλοι που απασχολούσε η Amazon είχαν αυξηθεί από τους 11 νοματαίους στα τέλη του 1995 σε 1.600 (τρίτο τρίμηνο του 1998). Την ίδια πορεία ακολούθησε και η πελατεία του Τζεφ, από τους 180.000 πελάτες στα τέλη του 1996 το νούμερο εκτινάχθηκε στο 1,5 εκατομμύριο στα τέλη του 1997. Και τα 4,5 εκατομμύρια στο τρίτο τρίμηνο του 1998.

Ο Μπέζος απορροφούσε πια στην Amazon τους μικρότερους παίκτες, όπως το Bookpages (17 Απριλίου 1998), το μεγαλύτερο online βιβλιοπωλείο της Αγγλίας, και το Telebook (24 Απριλίου 1998), το μεγαλύτερο online βιβλιοπωλείο της Γερμανίας.

Η στιγμή που κινδύνευσε μάλιστα να τα χάσει όλα ήταν η στιγμή που θα έκανε ακόμα μεγαλύτερα ανοίγματα και πιο επιθετικές κινήσεις. Όταν έσκασε η φούσκα του ίντερνετ (dot-com crash), οι αναλυτές αποκαλούσαν χαρακτηριστικά την εταιρία «Amazon.bomb».

Ο Μπέζος όχι μόνο θα την έβαζε ξανά σε τροχιά ανάπτυξης με βαρύ δανεισμό (2 δισ. δολάρια) και μαζικές απολύσεις (έφυγε το 14% του εργατικού δυναμικού), αλλά η Amazon θα ήταν πράγματι ένα από τα ελάχιστα startups που επιβίωσαν του ηλεκτρονικού κραχ, καταλήγοντας σωστός γίγαντας στον κλάδο.

To 2003 η Amazon βγήκε οριστικά από την κρίση των ιστοσελίδων και παρουσίασε ξανά κέρδη 400 εκατ. δολαρίων. Και πλέον θα κινούνταν μόνο ανοδικά. Τόσο ανοδικά που ο μεγαλομέτοχός της δεν μπορούσε να πιστέψει τον ρυθμό με τον οποίο κέρδιζε λεφτά. Τον Μάιο του 2016, ο Μπέζος πούλησε κάπου 1 εκατ. μετοχές του στην Amazon και συγκέντρωσε 671 εκατ. δολάρια. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς θα το ξανάκανε και το ίδιο ποσό μετοχών θα του εξασφάλιζε τώρα 756 εκατ. δολάρια.

Τώρα οι οικονομικοί τίτλοι τον αποθέωναν, καθώς έβγαζε δισεκατομμύρια μέσα σε μερικά λεπτά. Όπως τα 6 δισ. δολάρια που κέρδισε σε μόλις 20 λεπτά ένα απογευματάκι του Απριλίου του 2016, κάπου 300 εκατ. δολάρια το λεπτό ή 5 εκατ. δολάρια το δευτερόλεπτο, αν προτιμάτε.

Εκείνο το απόγευμα δεν ήταν καθόλου κακό για τον Μπέζος, ο οποίος είδε τις 82,9 εκατ. μετοχές του να τσιμπούν πάνω από 10% κατά το κλείσιμο του χρηματιστηρίου. Η μετοχή της Amazon εκτοξεύτηκε από τα 600 δολάρια στα 681,5 μέσα σε 20 λεπτά της ώρας, κάνοντας πλουσιότερο το αφεντικό κατά 6 ολόκληρα δισεκατομμύρια.

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2018, οι μετοχές του στην Amazon άξιζαν λίγο περισσότερο από 109 δισ. δολάρια. Τον επόμενο μήνα η Amazon ανακοίνωσε τα μεγαλύτερα κέρδη τριμήνου της ιστορίας της, 2 δισ. δολάρια.

Καθώς όμως η οικονομική του μοίρα είναι συνυφασμένη με τη χρηματιστηριακή πορεία του κολοσσού, παραμένει ευάλωτος και τρωτός σε πολλά και διάφορα. Ακόμα και σε πικρόχολα σχόλια! Όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τον κατηγόρησε τον Μάρτιο του 2018 για αθέμιτο ανταγωνισμό και φοροδιαφυγή, η μετοχή της Amazon έχασε την ίδια μέρα 9% και εκείνος 10,7 δισ. δολάρια.

Λίγες βδομάδες αργότερα, μια ελπιδοφόρα έκθεση από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ για το μέλλον της Amazon τον έκανε να βγάλει πίσω τα σπασμένα και να κερδίσει κι άλλα τόσα. Σε ένα απόγευμα, πάντα!