Θα είναι το Facebook το νέο Yahoo; Καθώς αυξάνονται οι εναντίον του πιέσεις των κυβερνήσεων, οι χρήστες φαίνεται να απομακρύνονται σιγά-σιγά και οι διαφημιζόμενοι δείχνουν ολοένα πιο δυσαρεστημένοι, το Facebook δεν αποκλείεται να βρεθεί αντιμέτωπο με το τυπικό μάθημα-πάθημα της ιστορίας του διαδικτύου: και οι μεγάλοι πέφτουν από την κορυφή, όπως π.χ. συνέβη στο κάποτε κραταιό Yahoo.
Οι επικεφαλής άλλων μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών έχουν ήδη αρχίσει να αποκαλούν το Facebook «μεγάλη καπνοβιομηχανία», καθώς εντείνονται οι σε βάρος του επικρίσεις ότι είναι εθιστικό για τους χρήστες, τοξικό για την υγεία της δημοκρατίας και ώριμο για ρυθμιστικές παρεμβάσεις εκ μέρους των κρατικών αρχών – όλα αυτά δηλαδή που έχουν συμβεί στις πολυεθνικές του καπνού.
Πριν ένα χρόνο, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο «Economist», μια τέτοια συζήτηση και ένας παραλληλισμός του Facebook με τις καπνοβιομηχανίες ή με το Yahoo θα φάνταζε κάτι αδιανόητο. Το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο -που περιλαμβάνει το Instagram, το WhatsApp και το Messenger- ανθούσε. Όμως ιδίως μετά τον Ιανουάριο του 2019 τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο για τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ και την εταιρεία του.
Το Facebook φέτος αναγκάσθηκε διαδοχικά να παραδεχθεί ότι έκανε πολύ λίγα πράγματα για να αποτρέψει την «αξιοποίησή» του από τους Ρώσους που έβαλαν το «δαχτυλάκι» τους υπέρ του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016 (κάτι που η Μόσχα αρνείται), ότι μοιράσθηκε με τρίτες εταιρείες τα προσωπικά δεδομένα 90 εκατομμυρίων χρηστών του χωρίς τη συναίνεσή τους, ότι χάκερ υπέκλεψαν τα δεδομένα άλλων 50 εκατομμυρίων χρηστών του και -το κερασάκι στην τούρτα- προ ημερών οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» αποκάλυψαν ότι το Facebook προσέλαβε εταιρεία λόμπινγκ που υλοποίησε «καμπάνια λάσπης» κατά των επικριτών του όπως ο Τζορτζ Σόρος.
Η γενική εντύπωση πλέον είναι ότι το Facebook «έχει σοβαρό πρόβλημα μάνατζμεντ», όπως το έθεσε ο επικεφαλής μιας διαφημιστικής εταιρείας. Αναπόφευκτα, οι μετοχές του στο αμερικανικό χρηματιστήριο έχουν πέσει κατά περίπου 27% από την αρχή του 2019, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η σύγκριση με το Yahoo ασφαλώς δεν είναι τέλεια. Ακόμη και στο μεσουράνημά του, το Yahoo ποτέ δεν ήταν τόσο μεγάλο και κερδοφόρο όσο το Facebook. Μία βασική αιτία που το Yahoo πήρε την κάτω βόλτα και τελικά εξαγοράσθηκε από τη Verizon το 2018, είναι ότι δεν τα έβγαλε πέρα στον ανταγωνισμό της μηχανής αναζήτησής του με την σαφώς ανώτερη Google. Οι χρήστες εγκατέλειψαν σταδιακά το Yahoo και παράλληλα έχασαν την εμπιστοσύνη τους σε αυτό οι διαφημιστές, ακόμη και οι ίδιοι ο εργαζόμενοί του.
Από την άλλη, το Facebook φρόντισε έγκαιρα να «σκουπίσει» τον ανταγωνισμό, εξαγοράζοντας δυνητικά επικίνδυνους ανταγωνιστές όπως το Instagram, με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει στον ορίζοντα κάποια εταιρεία που να αποτελεί απειλή. Όμως το Facebook απειλείται από τον εαυτό του και από τη μεγάλη επιτυχία του.
Υπάρχουν ήδη ανησυχητικές ενδείξεις στο εσωτερικό του, που θυμίζουν το Yahoo, το οποίο άλλαξε πέντε διευθύνοντες συμβούλους τα τελευταία τέσσερα χρόνια πριν την εξαγορά του. Στο Facebook ο Ζάκερμπεργκ, ο οποίος ελέγχει την πλειοψηφία των μετοχών με δικαίωμα ψήφου στις γενικές συνελεύσεις των μετόχων, φαίνεται αμετακίνητος, αλλά από κάτω του ήδη παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα διευθυντικών στελεχών. Μεταξύ άλλων, έχουν υλοποιήσει ή ανακοινώσει τις αποχωρήσεις τους οι συνιδρυτές του Instagram, ο επικεφαλής της Oculus (εταιρεία που κατασκευάζει την ομώνυμη συσκευή εικονικής πραγματικότητας και έχει εξαγορασθεί από το Facebook), ο επικεφαλής του νομικού τμήματος, ο επικεφαλής κυβερνοασφάλειας (ο Ελληνοαμερικανός Άλεξ Στάμος) κ.ά.
Επιπροσθέτως, η συνεχής αρνητική δημοσιότητα που πλήττει το Facebook, έχει αρχίσει να υποσκάπτει το ηθικό των εργαζομένων του. Ως «τρομακτική» περιέγραψε την ατμόσφαιρα στο εσωτερικό του ένας εργαζόμενος. Αυτό προμηνύει ότι και άλλα κορυφαία στελέχη είναι θέμα χρόνου να εγκαταλείψουν το «πλοίο» για άλλες λιγότερο επίμαχες εταιρείες. Για να κρατήσει τους ανθρώπους-κλειδιά, το Facebook πιθανώς θα αναγκασθεί να αυξήσει τις απολαβές τους.
Το δίκτυο ασφαλώς παραμένει ένας παγκόσμιος γίγαντας, αλλά οι χρήστες άνω των 18 ετών ήδη περνάνε 31% λιγότερη ώρα στο Facebook σε σχέση με πριν δύο χρόνια, πράγμα που μεταφράζεται σε λιγότερες ευκαιρίες για πώληση διαφημίσεων. Η διοίκηση του Facebook βλέπει σαν σωτήρα το Instagram, όπου συνεχώς αυξάνει ο αριθμός των διαφημίσεων (αντιδρώντας σε αυτό ακριβώς, αποφάσισαν να φύγουν οι συνιδρυτές του και να μην παραμείνουν ως διευθυντικά στελέχη του Facebook, όπως είχαν αρχικά συμφωνήσει).
Οι διαφημίσεις πλέον αποτελούν περίπου το ένα πέμπτο όλων των αναρτήσεων που βλέπουν οι χρήστες στο Instagram, σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με πριν ένα χρόνο. Δεν είναι βέβαιο ότι αυτή η διαφημιστική «καταιγίδα» θα αρέσει στους χρήστες μελλοντικά, οι οποίοι ίσως αποφασίσουν να αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στο Instagram, όπως έχουν ήδη κάνει στο Facebook.
Το WhatsApp αυξάνει σε δημοφιλία, αλλά συνεχίζει να είναι ζημιογόνο. Αναπόφευκτα, το Facebook θα «σερβίρει» διαφημίσεις και μέσω του WhatsApp για να στηρίξει την κερδοφορία του (επίσης η αιτία που έφυγαν οι συνιδρυτές του), κάτι που πάλι μπορεί να μην αρέσει στους χρήστες.
Πολλοί διαφημιστές και διαφημιζόμενοι θεωρούν ότι το Facebook είναι αλαζονικό και φέρνουν ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι πρέπει οι ίδιοι να επισκέπτονται το Facebook για να κλείσουν συμφωνίες, αντί να έρχονται τα στελέχη του Facebook σε αυτούς, όπως συνηθίζεται στη διαφημιστική αγορά. Επιπλέον το Facebook ανεβάζει το τιμολόγιο των διαφημίσεων σταδιακά, ενώ οι διαφημιστές το υποπτεύονται επίσης ότι «φουσκώνει» παραπλανητικά τους αριθμούς των χρηστών-στόχων που υπόσχεται να προσφέρει στις διαφημιστικές καμπάνιες των πελατών του. Υπάρχει έτσι μια διάχυτη εντύπωση ότι σταδιακά τα διαφημιστικά «μπάτζετ» για το Facebook θα αρχίσουν να περικόπτονται.
Και ενώ οι διαφημιστές/διαφημιζόμενοι τείνουν να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο Facebook, οι πολιτικοί σε ΗΠΑ και Ευρώπη μάλλον την έχουν χάσει ήδη και ανυπομονούν να δουν χειροπιαστά βήματα από το δίκτυο ότι διαφυλάσσει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών και βάζει φρένο στη χειραγώγηση του για αλλότριους σκοπούς (π.χ. ρωσική ανάμιξη).
Αν το Facebook δεν πείσει πολιτικούς, διαφημιστές και χρήστες ότι αξίζει το χρόνο και τα χρήματά τους και αν η μετοχή του συνεχίσει να πέφτει, είναι πιθανό ότι το No 2 κάτω από τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, η chief operating officer Σέριλ Σάντμπεργκ θα αντικατασταθεί εντός του 2019. Ο ίδιος ο Ζούκερμπεργκ, ως βασικός μέτοχος, είναι απίθανο να φύγει, αλλά το βάρος θα είναι μεγαλύτερο στις πλάτες του.
Πηγή
