H έμπνευσή της άλλαξε την καθημερινότητα του πιο ακριτικού χωριού της Ελλάδας. Περίπου 800 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα και μόλις τέσσερα από τα ελληνοτουρκικά σύνορα, ένα θερμοκήπιο τοποθετημένο στην αυλή ενός Δημοτικού Σχολείου έχει καταφέρει να δώσει νέα πνοή στους κατοίκους του χωριού Ρίζια στον Εβρο. Η ιδέα ανήκει στη δασκάλα του σχολείου, Ρούλα Λεύκελη, η οποία γεννήθηκε στα Ρίζια, σπούδασε Παιδαγωγικά, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και παρά τις ευκαιρίες που της πρόσφεραν τα μεγάλα αστικά κέντρα, αποφάσισε να επιστρέψει στον Εβρο για να χαρίσει στα παιδιά των ακριτών νέες διεξόδους για το μέλλον. Στο θερμοκήπιο, το οποίο ξεκίνησε ως τμήμα ενός πρότυπου εκπαιδευτικού προγράμματος, καλλιεργούνται πλέον, μεταξύ άλλων, σπάνιοι σπόροι από παραδοσιακές ποικιλίες που τείνουν να εξαφανιστούν.
Στα Ρίζια ζουν περίπου 1.000 άνθρωποι, το 65% των οποίων είναι ηλικίας έως 50 ετών. Αυτός ήταν και ένας από τους αρχικούς λόγους δημιουργίας του θερμοκηπίου: Να ανακαλύψουν οι μικροί μαθητές τις ευκαιρίες της αγροτικής ζωής, να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και να παραμείνουν στον τόπο τους μεγαλώνοντας. Η λειτουργία του, όμως, άνοιξε μια πόρτα προς τον υπόλοιπο κόσμο που παρέμενε ως τότε πολύ μακρινός: Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και εταιρείες, ακόμη και από άλλες περιοχές, όπως η Χίος, αλλά και το Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου στην Ορεστιάδα προσέγγισαν την προσπάθεια και ενδιαφέρθηκαν να ενισχύσουν τη λειτουργία του θερμοκηπίου.
Συνεργασίες
«Το σχολείο συνεργάζεται πλέον με 12 φορείς σε όλη την Ελλάδα οι οποίοι στηρίζουν εθελοντικά την καινοτόμα δράση», λέει στα «ΝΕΑ» η δασκάλα και συνεχίζει: «Οι μαθητές μας έχουν αναπτύξει συνεργασία με μαθητές του Κολλεγίου Αθηνών με σημείο αναφοράς το σχολικό θερμοκήπιο και έχουν αποκτήσει ευκαιρίες επαφής με άλλα γνωσιακά αντικείμενα. Ποιος θα το έλεγε για παράδειγμα ότι πέρυσι, ειδικά σε μια εποχή περιορισμών λόγω της πανδημίας, οι μαθητές από τα ακριτικά Ρίζια θα μπορούσαν να ξεναγηθούν στους χώρους του Κυκλαδικού Μουσείου και του Μουσείου Γουλανδρή στην Αθήνα με αφορμή αυτήν τη δράση; Εκτός αυτού, οι μικροί μαθητές μεταφέρουν καθημερινά τις εμπειρίες τους στις οικογένειές τους, οι οικογένειες μεταφέρουν τις απόψεις των παιδιών στην ευρύτερη κοινωνία και έχει δημιουργηθεί ένας θετικός αντίκτυπος συνολικά στην περιοχή».
Η ιδέα για τη δημιουργία του θερμοκηπίου βρήκε πολύτιμους συμπαραστάτες στην Ενωση «Μαζί για το Παιδί» η οποία τα τελευταία 25 χρόνια εργάζεται για την ευημερία παιδιών, νέων και οικογενειών που μαστίζονται από φτώχεια, αναπηρίες, κακοποίηση και ασθένειες. Η Ενωση χρηματοδότησε τη δημιουργία του θερμοκηπίου στο πλαίσιο των δράσεών της σε απομακρυσμένες και ακριτικές περιοχές με στόχο την ενίσχυση των ίσων ευκαιριών στην Παιδεία.
Βιωματική εκπαίδευση
Ετσι, έδωσε στην τοπική κοινωνία μια ευκαιρία εξωστρέφειας και μια ανεκτίμητη εμπειρία. «Το θερμοκήπιο κατέληξε να αποτελέσει ένα παραγωγικό περιβάλλον μάθησης και κοινωνικοποίησης ενώ μέσω αυτού καλλιεργήθηκαν συνεκτικές σχέσεις με την τοπική κοινωνία. Κι εγώ ένιωσα δασκάλα ξανά», σημειώνει η κυρία Λεύκελη. «Τα παιδιά όχι μόνο ανακαλύπτουν και καλλιεργούν νέες δεξιότητες αλλά έχει αλλάξει η συμπεριφορά τους. Εχουν γίνει πιο υπεύθυνα και έχει αναπτυχθεί η μεταξύ τους αλληλεγγύη για τους στόχους του θερμοκηπίου. Η συγκέντρωση που δείχνουν όταν κάνουν μάθημα μέσα στο θερμοκήπιο είναι άξια λόγου και μάλιστα συνεχίζει να υπάρχει και στα υπόλοιπα μαθήματα. Εχουμε παρατηρήσει την ανάπτυξη της ικανότητάς τους στη χρήση του προφορικού και του γραπτού λόγου. Επειδή μέσα στο θερμοκήπιο η εκπαίδευση είναι βιωματική έχει μεγάλο ενδιαφέρον η αφομοίωση της γνώσης», προσθέτει. «Είναι σημαντικό να τονίσω ότι χωρίς να το επιδιώξω τα παιδιά έγιναν πολύ πιο υπεύθυνα ενώ η δράση κατόρθωσε να καταρρίψει τις διαφορές τους και πλέον όλα συνεργάζονται ως μια ομάδα παρακολουθώντας τους σπόρους τους να μεγαλώνουν».
Το θερμοκήπιο εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 2020 και έχει ήδη δώσει την πρώτη του σοδειά, η οποία μοιράστηκε στα σπίτια των μικρών μαθητών. Πλέον σειρά έχουν πάρει οι παραδοσιακοί σπόροι που προσέφεραν οι «Σπορίτες» της Ροδόπης και οι «Σπορίτες» του Εβρου, δίνοντας στους μαθητές την ευκαιρία να υιοθετήσουν τα φυτά που ευδοκιμούν ειδικά στην περιοχή τους. Επόμενος στόχος είναι ένα Φεστιβάλ Παραδοσιακών Σπόρων στην αυλή του σχολείου και η λειτουργία μιας Τράπεζας όπου θα φυλάσσεται μια αντιπροσωπευτική ποικιλία από αυτούς.
