Με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να βρίσκεται μαζί με δεκάδες Ελληνες επιχειρηματίες στη Σαγκάη, όπου η Ελλάδα είναι τιμώμενη χώρα στην China International Import Expo 2019, και τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ να έρχεται στην Αθήνα την επόμενη Κυριακή για επίσημη επίσκεψη, οι ήδη σημαντικότατες ελληνοκινεζικές οικονομικές σχέσεις εμφανίζονται ώριμες να αναπτυχθούν έτι περαιτέρω.
Αν και υφίστανται ακόμα προκλήσεις, όπως η επιφυλακτικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και της Ουάσιγκτον απέναντι στις κινεζικές επενδύσεις στη Γηραιά Ηπειρο σε μεγάλες υποδομές και ενέργεια, η Κίνα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες χώρες προέλευσης άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα και αναμένεται να αποκτήσει σύντομα ακόμα μεγαλύτερο εκτόπισμα. Με τον Πειραιά να αποτελεί σύμφωνα με το Πεκίνο, «το κεφάλι του δράκου» της Κίνας στην Ευρώπη, οι επιχειρήσεις της, κρατικές και ιδιωτικές ομοίως, αναπτύσσονται σταθερά στην Ελλάδα τόσο σε υποδομές, ενέργεια και ακίνητα όσο και σε τουρισμό εκπαίδευση, επιστήμη και τεχνολογία αλλά και στο διμερές εμπόριο αγροτικών και άλλων προϊόντων.
Η Κίνα και η Ελλάδα υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» το 2018, ενώ τον Απρίλιο του 2019 η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος της πρωτοβουλίας 17+1, ενός μηχανισμού για τη συνεργασία των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με την Κίνα. Αυτά τα δύο καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα συνεργασιών στο εμπόριο, στις επενδύσεις, στις υποδομές, στη γεωργία, στην επιστήμη και στην τεχνολογία, στον χρηματοοικονομικό τομέα, στη ναυτιλία, στις διαπροσωπικές ανταλλαγές κ.ά. Πριν από δύο εβδομάδες, μάλιστα, ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αδωνις Γεωργιάδης επισκέφθηκε την Κίνα και συμμετείχε στην 3η σύνοδο της διευθύνουσας επιτροπής του διμερούς πλαισίου συνεργασίας, στο Πεκίνο, όπου οι δύο χώρες υπέγραψαν το επικαιροποιημένο πλαίσιο συνεργασίας 2020-2022, το οποίο αφορά την προώθηση της συνεργασίας σε βασικούς τομείς, όπως είναι η ενέργεια, οι μεταφορές, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, η μεταποίηση, η έρευνα και ανάπτυξη και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Είναι αυτονόητο πως στην τρέχουσα συγκυρία η ελληνική κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. «Η έμπρακτη συνεργασία αποτελεί τον κεντρικό άξονα των σχέσεών μας και θα ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας σε τομείς όπως οι υποδομές, οι μεταφορές, η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες και ο χρηματοοικονομικός τομέας, ενώ θα προωθήσουμε περαιτέρω την επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά και σε άλλα μεγάλα έργα», έχει εκμυστηρευθεί στην «Κ» η πρέσβειρα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Τσανγκ Τσιγιουέ. Η κινεζική πλευρά είναι επίσης πρόθυμη να εισάγει περισσότερα ποιοτικά ελληνικά γεωργικά προϊόντα, στηρίζοντας έτσι την ανάπτυξη του διμερούς εμπορίου. Τώρα η κινέζικη πλευρά σχεδιάζει να ενισχύσει περαιτέρω τις διμερείς ανταλλαγές και τη συνεργασία σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η επιστήμη και η τεχνολογία, οι δεξαμενές σκέψης (think tanks), τα ΜΜΕ, και ο τουρισμός, εξηγεί η επικεφαλής της εν Ελλάδι διπλωματικής αποστολής της ασιατικής υπερδύναμης.
Το διακύβευμα της βελτίωσης των διμερών σχέσεων είναι πολύ μεγάλο για την Αθήνα: η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει ένα σημαντικό για τα μεγέθη της τμήμα από μια πίτα άμεσων ξένων επενδύσεων ύψους 180 δισεκατομμυρίων δολαρίων που πραγματοποιεί η Κίνα ετησίως, καθώς όχι μόνον περιλαμβάνεται στη στρατηγική πρωτοβουλία του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού» του Πεκίνου, αλλά ο Πειραιάς χαρακτηρίζεται συχνά πυκνά από την κινεζική ηγεσία «το κεφάλι του δράκου» αυτού του νέου εμπορικού διαδρόμου. Η αναφορά γίνεται για τον ρόλο του ως πύλη εισόδου των κινεζικών εξαγωγών στην Ευρώπη.
Είναι χαρακτηριστικό πως η China Development Bank, η οποία ανοίγει εντός του επόμενου διαστήματος και υποκατάστημα στην Ελλάδα, έχει συγκροτήσει ήδη από το 2015 μια λίστα διεθνών επενδυτικών προγραμμάτων με περισσότερα από 900 έργα στις 64 χώρες από τις οποίες διέρχεται ο «Νέος Δρόμος του Μεταξιού» ή «One Belt One Road» (ΟΒΟR) όπως ονομάζεται επισήμως η πολιτική αυτή, με προγραμματισμένες χρηματοδοτήσεις ύψους 800 δισ. δολ. Κάποια από αυτά τα κεφάλαια έχουν ήδη χρηματοδοτήσει την Cosco στον Πειραιά.
«Κλειδί» η θέση της Ε.Ε.
Ομως, το εύρος των επενδύσεων που θα μπορέσει να επενδύσει στην Ελλάδα εξακολουθεί να εξαρτάται από τις εγκρίσεις που θα δώσει ή δεν θα δώσει η Ε.Ε. η οποία έχει ξεκινήσει να βάζει φραγμούς στο Πεκίνο. Αν και οι δύο αυτές μεγάλες οικονομικές περιφέρειες έχουν αρκετά κοινά συμφέροντα έναντι των αναθεωρητικών εμπορικών πολιτικών της Ουάσιγκτον τα τελευταία χρόνια, η μεταξύ τους σχέση παραμένει υπό αναζήτηση νέας ισορροπίας.
Επί του παρόντος, πάντως, η προσοχή είναι στραμμένη στο «ξεπάγωμα» της αδειοδότησης ενός νέου τέταρτου προβλήτα εμπορευματοκιβωτίων στον ΟΛΠ, επένδυση αξίας 300 εκατ. ευρώ, ο οποίος δεν εγκρίθηκε μαζί με το υπόλοιπο επενδυτικό πλάνο της Cosco συνολικού προϋπολογισμού 800 εκατ. ευρώ από την κυβέρνηση.
Αγορές 4.000 ακινήτων αξίας 1 δισ. ευρώ
Υστερα και από την πρόσφατη τροποποίηση που προβλέπει την πραγματοποίηση συναλλαγών μέσω τερματικών POS, το πρόγραμμα χορήγησης άδειας παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών («χρυσή βίζα») για επενδύσεις σε ακίνητα με ελάχιστη αξία 250.000 ευρώ, αναμένεται να προσελκύσει νέες κινεζικές επενδύσεις στην ελληνική αγορά ακινήτων. Οπως, μάλιστα, σημειώνουν κτηματομεσίτες, οι Κινέζοι αγοραστές στρέφονται, πλέον, σε κατοικίες με αξία μεγαλύτερη από 250.000 ευρώ, καθώς δεν επιδιώκουν μόνο να αποκτήσουν άδεια διαμονής, αλλά και να μείνουν μόνιμα στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Enterprise Greece, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου είχαν χορηγηθεί συνολικά 5.302 άδειες παραμονής, με την Κίνα να καταλαμβάνει την πρώτη θέση με 3.464 άδειες. Αυτές μεταφράζονται σε αθροιστικές επενδύσεις της τάξεως των 850 εκατ. ευρώ, ενώ κινεζικά συμφέροντα έχουν αγοράσει, κατά τα τελευταία χρόνια, μεγάλης παλαιότητας πολυκατοικίες, που πωλούνταν με τιμές της τάξεως των 700 ευρώ ανά τ.μ. ή και χαμηλότερα, ανεβάζοντας τη συνολική δαπάνη στα επίπεδα του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ και τον αριθμό των επιμέρους ακινήτων κοντά σε 4.000. Σε επενδυτές-αγοραστές ακινήτων και στα μέλη της οικογένειάς τους έχουν χορηγηθεί 15.369 άδειες, με την Κίνα να έχει ξανά τα πρωτεία με 10.198 άδειες. Η Αττική αποτελεί τον «μαγνήτη» για τους Κινέζους επενδυτές που επιλέγουν να τοποθετηθούν σε περιοχές, όπως η Αθηναϊκή Ριβιέρα (Παλαιό Φάληρο, Νέα Σμύρνη, Γλυφάδα, Βούλα και Αλιμο), αλλά και κοντά στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών.
Κινεζικά κεφάλαια 7,5 δισ. έχουν τοποθετηθεί στη χώρα
Οι κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αθροίζουν περί τα 7,5 δισ. ευρώ και συμπεριλαμβάνουν, πέραν της Cosco, χρηματοδοτήσεις σε Ελληνες εφοπλιστές για ναυπηγήσεις εμπορικών πλοίων, υποδομές, ενέργεια, ακίνητα αλλά και ομόλογα.
Κυριαρχεί όμως η Cosco, που έχει τριπλή παρουσία στον Πειραιά. Αφενός θυγατρική της κατέχει το 51% του μετοχικού κεφαλαίου του ΟΛΠ και θα πάρει άλλο 16% μόλις ολοκληρώσει τις δεσμευτικές επενδύσεις, αφετέρου άλλη θυγατρική της έχει αναλάβει μέσω της εταιρείας ΣΕΠ Α.Ε. υποπαραχωρήσεις των προβλητών ΙΙ και ΙΙΙ του ΟΛΠ. Επιπλέον, η Cosco Hellas έχει παρουσία στη χώρα με άλλες ναυτιλιακές, εμπορικές και διαμετακομιστικές δραστηριότητες. Συνολικά ο κινεζικός όμιλος έχει επενδύσει ή καταβάλει στο ελληνικό Δημόσιο από το 2009 πάνω από 1 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των φόρων και των μισθών που έχει δώσει, το τίμημα για το 51% του ΟΛΠ και τα κεφάλαια που έχει καταθέσει για το επιπλέον 16%. Τώρα επιδιώκει να κάνει μακροπρόθεσμα επενδύσεις τουλάχιστον 800 εκατ. ευρώ ακόμα, συμπεριλαμβανομένων των 612 εκατ. του Master Plan – ανεβάζοντας έτσι τη συνολική της έκθεση στη χώρα σε πάνω από 1,8 δισ.
Ομως, ακόμα και αυτό το ποσό μοιάζει μικρό μπροστά στα κεφάλαια της τάξης των 3 δισ. ευρώ με τα οποία κινεζικές τράπεζες έχουν χρηματοδοτήσει ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις για να ναυπηγήσουν πλοία σε κινεζικά ναυπηγεία. Μόνον οι τρεις μεγαλύτερες κινεζικές χρηματοδότριες ελληνόκτητων ομίλων, οι EXIM, China Everbright Bank και China Development Bank, έχουν χαρτοφυλάκιο που υπερβαίνει τα 2,5 δισ. δολ., ενώ, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, άλλοι κινεζικοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και οργανισμοί ασφάλισης εξαγωγικών πιστώσεων έχουν επίσης σημαντικότατη έκθεση στην ελληνική ναυτιλία. Ο αριθμός των κινεζικών εταιρειών στην Ελλάδα είναι ακόμα μεγαλύτερος και περιλαμβάνει βέβαια και την παρουσία που έχουν εδραιώσει εδώ οι ZTE Corporation και Huawei, όχι μόνον σε εμπορική δραστηριότητα αλλά και σε διαμετακομιστική. Μαζί με τις επενδύσεις κινεζικών εταιρειών στην ενέργεια, αυτές οι επενδυτικές δαπάνες προσεγγίζουν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Και βεβαίως, οι Κινέζοι είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές κατοικιών, με επενδύσεις της τάξης του ενός δισεκατομμυρίου. Επιπλέον, κινεζικά κεφάλαια υπολογίζεται πως έχουν τοποθετήσει περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου.
Η διείσδυση στον ενεργειακό κλάδο
Στον τομέα της ενέργειας ξεχωρίζει η παρουσία του κινεζικού κολοσσού των δικτύων State Grid, ως στρατηγικού επενδυτή με μειοψηφικό μερίδιο 24% αλλά με ενεργή συμμετοχή στο μάνατζμεντ, στον διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς ΑΔΜΗΕ.
Η παρουσία, μάλιστα, της State Grid έπαιξε καθοριστικό ρόλο ώστε πέρυσι τον Μάιο η εταιρεία να εξασφαλίσει δάνειο ύψους 199 εκατ. ευρώ από δύο κινεζικές τράπεζες (Bank of China και Commercial Bank of China). Η δεύτερη μεγάλη κινεζική εταιρεία στην ενέργεια εδώ είναι η China Energy, η οποία έχει υπογράψει μεγάλη συμφωνία- πλαίσιο με τον όμιλο Κοπελούζου, που αφορά την πράσινη ενέργεια αλλά και τα θερμικά. Συγκεκριμένα, οι δύο εταιρείες έχουν συμφωνήσει για την από κοινού ανάπτυξη έργων ΑΠΕ από το χαρτοφυλάκιο του ομίλου Κοπελούζου, ισχύος έως 1,5GW και επένδυσης ύψους έως 3 δισ. Παράλληλα, Κοπελούζος και China Energy είχαν από κοινού εκδηλώσει ενδιαφέρον στον άγονο τελικά διαγωνισμό που είχε τρέξει η ΔΕΗ για τη λιγνιτική αποεπένδυση. Επιπλέον, σε αυτόν είχε εμφανιστεί και η China Western Power Industrial, ενώ η ΔΕΗ έχει υπογράψει συμφωνία συνεργασίας για κοινή δραστηριότητα στις ΑΠΕ με τον κινεζικό όμιλο Sumec Group. Μια άλλη, έμμεση, κινεζική παρουσία στην αγορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αφορά την πορτογαλική EDP Renoveis, θυγατρική (83%) της κύριας εταιρείας ηλεκτρισμού της Πορτογαλίας EDP, όπου μερίδιο 23% διαθέτει η κρατική China Three Gorges.
Ποιες επιχειρήσεις συμμετέχουν
Για πολλούς Κινέζους επενδυτές η ελληνική αγορά αποτελεί μάλλον ανεξερεύνητη περιοχή και έτσι είναι κατά κανόνα προσεκτικοί όταν λαμβάνουν αποφάσεις. «Θα βοηθούσε αν πραγματοποιούνταν περισσότερες επαφές και ανταλλαγές μεταξύ των κινεζικών εταιρειών και της κυβέρνησης και των επιχειρηματιών της χώρας, με σκοπό την εξοικείωση των δυνητικών επενδυτών με το οικονομικό, νομικό και κοινωνικό περιβάλλον της Ελλάδας», εξηγούσε στην «Κ» η πρέσβης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Τσανγκ Τσιγιουέ. Στην αποστολή συμμετέχουν κορυφαία στελέχη των τραπεζών, βασικοί μέτοχοι και εκπρόσωποι ομίλων όπως των Κωνσταντακόπουλου, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΔΕΗ, Ευ. Μυτιληναίου, Δ. Κοπελούζου, Θ. Φέσσα, Γ. Προκοπίου, Goldair, Ικτίνου, Κουτσιανά, Κορρέ, Kleemann, Γιώτη, Μαρλαφέκα, Τσάνταλη, Λαζαρίδη, Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, Κολιού, ΟΛΠ και άλλων επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων οι Panagakos Ενεργειακή, Vinci Energies, Prenecon, Βright, Ιntermed, NAP Engineering, PostScriptum, Σ. Τσομώκος, Agro.VI.M., Venus Growers, Royal Tsatsoulis Kritsia Travel, WIN Development Consultants, Machas & Partners Law, Toοrbee Technologies, Trikalinos, Mediterranean Escargots, Hippocratic Essentials, Olive Breeze, Hellenic Agora, Dionysos, Dougos winery, Strofilia Estate, Katsaros Distillery, My Olive Tree, Hellenic Dairies, Νερά Κρήτης.
