Η μετάθεση πληρωμών ΦΠΑ και αεροναυτικών τελών, ο ετεροχρονισμός ετήσιας αμοιβής παραχώρησης και οι διευκολύνσεις δανείων με εγγύηση του Δημοσίου είναι ορισμένα από τα μέτρα που βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι της ελληνικής κυβέρνησης για τη στήριξη του κλάδου των αερομεταφορών που έχει πραγματικά ισοπεδωθεί από την κρίση του κορωνοϊού. Η επιβατική κίνηση το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» με την κορύφωση των περιοριστικών μέτρων έφτασε μόλις το 1%, ενώ τα έσοδα για τα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας είναι κατ’ ουσίαν μηδενικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, κοινές ομάδες εργασίας των Υπουργείων Οικονομικών και Υποδομών και Μεταφορών ετοιμάζουν με γοργούς ρυθμούς ένα ολοκληρωμένο και προοδευτικό σχέδιο μέτρων στήριξης για την ανάκαμψη του οικοσυστήματος που περιλαμβάνει αεροδρόμια και αερομεταφορείς.
Οι εταιρείες διαχείρισης των αεροδρομίων, η Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) και η Fraport Greece που έχει την ευθύνη για 14 περιφερειακούς αερολιμένες, έχουν κοινοποιήσει με επιστολές τους προτάσεις μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων, βάσει όσων ορίζουν οι συμβάσεις παραχώρησης για περιπτώσεις ανωτέρας βίας. Αναμένεται δε την επόμενη εβδομάδα και μια συνάντηση με τα συναρμόδια Υπουργεία προκειμένου να συζητηθούν οι προτάσεις των εμπλεκομένων και η δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου στήριξης.
Μέτρα με ορίζοντα επανεκκίνησης
Όπως σχολιάζουν πηγές κοντά στη διαδικασία, πρόκειται για μια πορεία σταδιακή, η οποία θα ξεκινήσει με τον καθορισμό κάποιων απαραίτητων συνδέσεων των αερολιμένων της χώρας, όμως εκτιμάται ότι για να επανέλθει ισορροπία στον κλάδο θα χρειαστούν 1,5-2 χρόνια. Το πακέτο μέτρων θα ανακοινώνεται προοδευτικά και ο παράγοντας που θα κρίνει το εύρος και κυρίως τη χρονική διάρκεια είναι η πρόβλεψη για το πότε θα επανέλθουν συνθήκες κανονικότητας. «Δεν μπορούμε να ανακοινώσουμε μέτρα χωρίς διάρκεια και χρόνο επανεκκίνησης» σχολιάζει χαρακτηριστικά υψηλόβαθμο στέλεχος του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Επίσης, πολλά εξαρτώνται και από τα μέτρα προστασίας που θα υιοθετηθούν συνολικά για τις αερομεταφορές, που λίγο-πολύ θα κρίνουν τον ρυθμό με τον οποίο θα επανέλθει το αεροπορικό ταξίδι θα επανέλθει σε μια κανονικότητα. Για παράδειγμα, οι διαδικασίες ελέγχου στα αεροδρόμια θα γίνουν πιο πολύπλοκες με ειδικούς ελέγχους, μετρήσεις, υγειονομικά πιστοποιητικά, ενώ οι αεροπορικές δεν θα μπορούν να προσφέρουν όλες τις διαθέσιμες θέσεις τους προκειμένου να διατηρούνται αποστάσεις ασφαλείας. Όλα αυτά διαφοροποιούν το εύρος των μέτρων που θα απαιτηθούν.
Οι προτάσεις των ΔΑΑ και Fraport
Πιο συγκεκριμένα, με επιστολή του προς τα δύο υπουργεία ο γενικός διευθυντής του ΔΑΑ, κ. Γιάννης Παράσχης επικαλούμενος τη Σύμβαση Ανάπτυξης Αεροδρομίου (ΣΑΑ), ενημέρωσε ότι «η εταιρεία αεροδρομίου επιφυλάσσεται για την εκπλήρωση των προσεχών υποχρεώσεών της προς το Ελληνικό Δημόσιο, οι οποίες απορρέουν από τη ΣΑΑ (ενδεικτικά, υποχρέωση του άρθρου 3.3 σε συνδυασμό με το παράρτημα 2 – αμοιβή για τη χορήγηση δικαιωμάτων)». Όπως σημειώνει επίσης, βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη διαβουλεύσεις για αναβολή των δόσεων που οφείλει η εταιρεία στην ΕΤΕπ, η οποία έχει χορηγήσει δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίοιυ .
Αντίστοιχα, μεταξύ των προτάσεων της Fraport Greece, είναι η αναστολή για εύλογο χρονικό διάστημα της πληρωμής της ετήσιας εισφοράς και αμοιβής παραχώρησης για το 2019, συνολικού ύψους 44.082.563,28 ευρώ, προκειμένου να ενισχυθεί η ρευστότητα της εταιρείας διασφαλίζοντας τη λειτουργία των αερολιμένων. Σύμφωνα με τη σχετική επιστολή, το ποσό βρίσκεται σε ειδικό αποθεματικό λογαριασμό και είναι εξασφαλισμένο. Ακόμα, προτείνεται η αναβολή των αντίστοιχων ποσών και για το επηρεαζόμενο έτος 2020, η αναβολή φορολογικών υποχρεώσεων για τα έτη 2020-2021, η κρατική στήριξη για αποπληρωμή δανείων.
Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το ACI Europe, τα αεροδρόμια βάσει της Συνθήκης λειτουργίας της ΕΕ (άρθρο 107) είναι επιλέξιμα προς αποζημίωση ζημιών που υπέστησαν από την τρέχουσα κρίση. Μάλιστα ο φορέας, που εκπροσωπεί περισσότερα από 500 αεροδρόμια, ζητά το παράθυρο των κρατικών ενισχύσεων να μείνει ανοιχτό ακόμα και μετά το 2024. Ήδη, το Βέλγιο έλαβε το «πράσινο φως» από την Επιτροπή για ενίσχυση δυο αεροδρομίων παρέχοντας περισσότερο χρόνο για καταβολή των χρεώσεων παραχώρησης.
Ο κορωνοϊός βάζει τρικλοποδιά και στο Καστέλι
Ο κορωνοϊός πάγωσε τις επενδύσεις στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» για το νέο τέρμιναλ. Εφερε πιο αργούς ρυθμούς στα εναπομείναντα έργα των περιφερειακών αεροδρομίων σε Κέρκυρα, Σαντορίνη, Μύκονο, Κω και Θεσσαλονίκη, που αντί να ολοκληρωθούν εντός του 2020 θα παραδοθούν βάσει της συμβατικής υποχρέωσης ως τον Απρίλιο του 2021.
Η κρίση όμως αγγίζει και το υπό κατασκευή νέο διεθνές αεροδρόμιο στο Καστέλι της Κρήτης. Δεδομένου ότι η κατασκευή του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το λεγόμενο «ηρακλειόσημο», το αντίστοιχο του γνωστού «σπατόσημου», δηλαδή ένα τέλος ανά επιβάτη που εισπράττεται στο υφιστάμενο αεροδρόμιο και κατευθύνεται στην κατασκευή του νέου αεροδρομίου.
Από το «ηρακλειόσημο» που χρεώνεται την περίοδο Απριλίου-Οκτωβρίου, ποσοστό 65% ανακατευθύνεται στην κατασκευή του Καστελίου. Περίπου το 30% της χρηματοδότησης προέρχεται από αυτό το τέλος.
Σύμφωνα με πηγές κοντά στην κατασκευή του νέου αεροδρομίου, όπως και οι υπόλοιπες παραχωρήσεις, έχει επίσης γνωστοποιηθεί αυτό το ζήτημα στα αρμόδια υπουργεία βάσει της πρόβλεψης της σύμβασης για γεγονός ανωτέρας βίας. Για την απώλεια εσόδων από το γενικό lockdown μπορεί να ζητηθεί αποζημίωση. Βεβαίως τα έσοδα δεν πρόκειται να επανέλθουν στα προ κορωνοϊού επίπεδα με την άρση των περιορισμών.
Πρόκειται για ένα «κενό» στη χρηματοδότηση του έργου, που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή του. Σημαντικό ρόλο εκτιμάται ότι θα παίξει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο που εχει υπογραφεί (όλες οι παραχωρήσεις έχουν υποχρέωσει να έχουν ένα τέτοιο συμβόλαιο), το οποίο ασφαλίζει το έργο από διάφορους κινδύνους, από κατασκευαστικές αστοχίες μέχρι θέματα φυσικών καταστροφών κλπ.
