Αν πιστέψει κανείς στην ορθότητα των στοιχείων που αποτυπώνουν οι δηλώσεις του ΦΠΑ –και κατά συνέπεια οι έρευνες που στηρίζονται στα στοιχεία των φορολογικών αρχών– ο μέσος τζίρος μιας επιχείρησης εστίασης στην Ελλάδα δεν ξεπερνά τα 190 ευρώ την ημέρα. Την ίδια στιγμή, ένα πρακτορείο τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα –το οποίο επίσης λειτουργεί σχεδόν 365 ημέρες τον χρόνο– εμφανίζεται να έχει ημερήσια έσοδα της τάξεως των 2.900-3.000 ευρώ, δηλαδή 15 φορές περισσότερα. Ακόμη και σε ετήσια βάση να το δει κανείς, οι Ελληνες εμφανίζονται να δαπανούν 5,7 δισ. τον χρόνο και στις 82.412 επιχειρήσεις εστίασης που είναι καταγεγραμμένες, όταν η ετήσια δαπάνη στα 4.709 πρακτορεία τυχερών παιχνιδιών και στοιχημάτων ανέρχεται στα 4,46 δισ. με βάση τα στοιχεία του 2019.
Το συγκεκριμένο στατιστικό εύρημα –ένα από τα πολλά «παράδοξα»– μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο αν ληφθεί υπόψη ο παράγων «μαύρη οικονομία». Είναι ακριβώς ο παράγοντας που καθιστά και εξαιρετικά παρακινδυνευμένη την οποιαδήποτε εκτίμηση για την έκταση που θα λάβει η ύφεση μέσα στο 2020. Στον τουρισμό εντοπίζονται πολλές «μαύρες» συναλλαγές τόσο στον κλάδο της εστίασης όσο και στον κλάδο των καταλυμάτων κυρίως των μικρότερων ξενοδοχείων, των ενοικιαζόμενων δωματίων κ.λπ. Σε περιόδους lockdown ή επιβολής περιοριστικών μέτρων όπως αυτή που διανύουμε, οι πραγματικές συνέπειες στην οικονομία δεν μπορούν να καταγραφούν παρά μόνο μετά τη λήξη της περιόδου. Και αυτό διότι εκτός από το «φανερό χρήμα» που θα λείψει εξαιτίας της μειωμένης προσέλευσης τουριστών (και το οποίο θα αποτυπωνόταν κανονικά στα έσοδα των επιχειρήσεων που καταγράφουν οι φορολογικές αρχές και η Ελληνική Στατιστική Αρχή) θα λείψει και το «κρυφό χρήμα». Ουσιαστικά, οι συνέπειες από την απώλεια εσόδων στον τουρισμό θα υποεκτιμηθούν αλλά η ζημία θα γίνει αισθητή τόσο στο διαθέσιμο εισόδημα (σ.σ. με τα «μαύρα» έσοδα χρηματοδοτούνται και τα «μαύρα» μεροκάματα) όσο και στον ΦΠΑ (σ.σ. στον βαθμό που ένα σημαντικό κομμάτι του «μαύρου» χρήματος διοχετεύεται στην κατανάλωση).
Η πρώτη απόπειρα αποτύπωσης των επιπτώσεων από την πανδημία στα έσοδα των επιχειρήσεων έγινε από την ΕΛΣΤΑΤ. Αντλησε στοιχεία από τις φορολογικές αρχές και έκανε τη σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Η έρευνα περιορίζεται μόνο στις επιχειρήσεις που έκλεισαν με κρατική εντολή οπότε δεν συνυπολογίζεται η απώλεια εσόδων στις λεγόμενες «πληττόμενες» επιχειρήσεις (αυτές δηλαδή που καθορίστηκαν με διοικητικά κριτήρια με απόφαση του υπουργείου Οικονομικών). Για τους κλάδους πάντως που υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία, η εικόνα είναι η εξής:
1. Για τα 29.368 καταλύματα, ο τζίρος μειώθηκε από τα 266 εκατ. στα 215 εκατ. σε επίπεδο τριμήνου (με κλείσιμο δραστηριότητας μόνο για 15 από τις 90 ημέρες του τριμήνου).
2. Στην εστίαση τα έσοδα μειώθηκαν από τα 932,5 εκατ. στα 841 εκατ., δηλαδή κατά 90,8 εκατ.
3. Στα τυχερά παιχνίδια χάθηκαν 173 εκατ. καθώς τα έσοδα μειώθηκαν από 1,077 δισ. στα 904,5 εκατ.
4. Στο λιανικό εμπόριο, ο τζίρος έχει μειωθεί κατά 199 εκατ. από 1,977 δισ. σε 1,777 δισ. Ωστόσο, η πραγματική εικόνα θα φανεί μόλις δημοσιευθούν τα στοιχεία για το σύνολο των επιχειρήσεων. Ο τζίρος στον κωδικό «47» (λιανικό εμπόριο χωρίς τα αυτοκίνητα) φτάνει στα 43-45 δισ. τον χρόνο ή πάνω από τα 10 δισ. στο τρίμηνο, αλλά στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται και τα φαρμακεία, τα σούπερ μάρκετ, τα παντοπωλεία και άλλα καταστήματα που δεν έκλεισαν.
Δεύτερος γύρος κρατικών δανείων
Ποσό ύψους 1,4 δισ. ευρώ θα διαθέσει το υπουργείο Οικονομικών στη δεύτερη φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής, που θα καταβληθεί στα τέλη Ιουνίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση εξετάζει μικρές αλλαγές στα κριτήρια προκειμένου να ενταχθούν περισσότερες επιχειρήσεις και να επωφεληθούν από το κρατικό δάνειο, το οποίο, εκτός από τη μακρά περίοδο χάριτος (18 μήνες) μέχρι να ξεκινήσει η αποπληρωμή του, προβλέπει και επιτόκιο κάτω από 1%. Στην πρώτη φάση της επιστρεπτέας εντάχθηκαν περίπου 55.000 επιχειρήσεις, ενώ οι εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου για τη δεύτερη φάση κάνουν λόγο για υπερδιπλάσιο αριθμό.
Στην επέκταση του κρατικού δανεισμού θα μπορούν να συμμετάσχουν και επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στην πρώτη φάση του μέτρου, δηλαδή μπορούν να λάβουν και πρόσθετο ποσό εφόσον από τα στοιχεία Μαρτίου, Απριλίου και Μαΐου διαπιστωθεί μεγάλη οικονομική ζημία, που απαιτεί την παρέμβαση του κράτους.
Ουσιαστικά, το υπουργείο Οικονομικών θα προχωρήσει στη δημιουργία εξατομικευμένης μερίδας των επιχειρήσεων που πλήττονται από την κρίση με βάση τα στοιχεία τριών μηνών.
Επίσης, θα ενταχθούν και επιχειρήσεις που ενδεχομένως έχουν αποκλειστεί από όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία (Ταμείο Εγγυοδοσίας κ.λπ.), ενώ είναι εξαιρετικά πιθανό να τροποποιηθούν και τα κριτήρια για τη χορήγηση του κρατικού δανείου. Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις που θα μπορούν να υποβάλουν εκδήλωση ενδιαφέροντος πρέπει να έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
1. Να είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής και ανεξαρτήτως κλάδου, συμπεριλαμβανομένων των ατομικών, οι οποίες απασχολούν από 1 έως πεντακόσιους (500) εργαζομένους, έχουν την έδρα τους ή μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και έχουν πληγεί οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού.
2. Να είναι επιχειρήσεις που δεν ήταν προβληματικές (σύμφωνα με τον νόμο για τις προβληματικές επιχειρήσεις) στις 31 Δεκεμβρίου 2019.
3. Να είναι επιχειρήσεις οι οποίες δεν είναι σε αδράνεια από τον Απρίλιο του 2019 και μετά, όπως αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που τηρούνται στο φορολογικό μητρώο της ΑΑΔΕ ή από την υποβολή μηδενικών δηλώσεων ΦΠΑ καθ’ όλη την περίοδο αυτή.
Και στη δεύτερη φάση η επιστροφή της προκαταβολής θα είναι ολική ή μερική. Το αν το ποσό θα επιστραφεί στο σύνολό του ή μέρος του θα εξαρτηθεί από το εάν η επιχείρηση είναι βιώσιμη ή κατέστη προβληματική λόγω της κρίσης του κορωνοϊού και δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.
