Του David Dawkins
Οι περιουσίες των δισεκατομμυριούχων που βρίσκονται πίσω από ορισμένες εκ των κορυφαίων εταιρειών του Καζακστάν “βούλιαξαν” μετά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που ξέσπασαν στη χώρα την προηγούμενη εβδομάδα.
Τέσσερις δισεκατομμυριούχοι στο Καζακστάν –ανάμεσά τους η μία κόρη και ο γαμπρός του πρώην προέδρου Nursultan Nazarbayev– έγιναν “φτωχότεροι” κατά 3 δισ. δολάρια μέσα σε δύο 24ωρα. Τις κινητοποιήσεις προκάλεσε η μεγάλη αύξηση στις τιμές των καυσίμων· γρήγορα η δυσαρέσκεια μετατράπηκε σε οργή κατά του διεφθαρμένου –όπως το κατήγγειλαν οι διαδηλωτές– πολιτικού συστήματος.
Οι μετοχές δύο μεγάλων τραπεζών –της Kaspi και της JSC Halyk Bank– κατέρρευσαν, καθώς οι διαδηλωτές πυρπόλησαν δημόσια κτίρια και γκρέμισαν αγάλματα. Σύμφωνα με έκθεση του Benjamin Godwin, ειδικού αναλυτή σε θέματα κεντρικής Ασίας για τη βρετανική PRISM (Political Risk Management), η οικογένεια Nazarbayev επιβιβάστηκε σε πέντε ιδιωτικά τζετ και εγκατέλειψε το Καζακστάν στις 5 Ιανουαρίου με προορισμό τη Μόσχα. Σύμφωνα με πηγή, που περιγράφεται στην έκθεση ως “δευτερεύον πρόσωπο του οικογενειακού περιβάλλοντας”, οι Nazarbayev –ως γνωστόν, φίλα προσκείμενοι στον Βλαντίμιρ Πούτιν– ταξίδεψαν στη Μόσχα για να “βρεθούν με την υπόλοιπη οικογένεια”.
Ο δισεκατομμυριούχος Vyacheslav Kim, μεγαλομέτοχος και πρόεδρος της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου Kaspi Bank, της μεγαλύτερης εταιρείας πληρωμών και fintech του Καζακστάν, έχασε 1,4 δισ. δολάρια, καθώς η μετοχή της “κατρακύλησε” κατά 30% από τα 118 δολάρια στις 4 Ιανουαρίου στα 87 δολάρια στις 6 Ιανουαρίου, με αποτέλεσμα η καθαρή αξία της περιουσίας του να υποχωρήσει στα 4,2 δισ. δολάρια από τα 5,7 δισ.
Ο –γεννημένος στη Γεωργία, αλλά με βάση του το Καζακστάν– Mikhail Lomtadze, CEO της Kaspi, έχασε επίσης περίπου 1,4 δισ. δολάρια και η καθαρή αξία του κατέρρευσε από τα 5,2 δισ. δολάρια στις 4 Ιανουαρίου στα 3,8 δισ. δολάρια στις 6 Ιανουαρίου – μέσα σε δύο νύχτες αβεβαιότητας για τη χώρα. Η μετοχή “βυθίστηκε” μετά από αναφορές ότι οι τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων των Kaspi και Halyk, δεν θα καταβάλλουν τις συντάξεις μέχρι την παύση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που έχει κηρύξει η κυβέρνηση έως και τις 19 Ιανουαρίου.
Η μία από τις τρεις κόρες του Nazarbayev, η Dinara Kulibaeva, και ο σύζυγός της, Timur Kulibaev, έχασαν από κοινού 200 εκατ. δολάρια, καθώς η αξία της συμμετοχής τους στην εισηγμένη στο Λονδίνο JSC Halyk Βank υποχώρησε κατά 16%. Το ζευγάρι –η αξία του οποίου αγγίζει τα 3,1 δισ. δολάρια ανά άτομο, σύμφωνα με το Forbes– έχει στην κατοχή του το πλειοψηφικό πακέτο της τράπεζας, καθώς και μεγάλα χαρτοφυλάκια ακινήτων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Ο 55χρονος Timur Kulibaev αναδείχθηκε μέσα από τη βιομηχανία φυσικών ορυκτών του Καζακστάν για να γίνει πρόεδρος του Εθνικού Ταμείου Πρόνοιας Samruk-Kazyna, ενώ στη συνέχεια συμμετείχε στο Διοικητικό Συμβούλιο του ρωσικού ενεργειακού “κολοσσού” Gazprom. Το 1992, κατά την πρώτη περίοδο ιδιωτικοποιήσεων στο Καζακστάν, ο Kulibaev δημιούργησε τον επενδυτικό όμιλο Altyn Alma για να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που δημιουργούνταν στη χώρα – αργότερα ο όμιλος μετονομάστηκε σε Almex LLP. Η επιτυχία ήρθε το 2004, όταν μια εταιρεία του Kulibaev πούλησε την Kar-Tel –που δραστηριοποιείται στο Καζακστάν– στη VimpelCom έναντι 350 εκατ. δολαρίων. Το 2014, o Kulibaev πούλησε την Altynalmas Gold στην Polymetal, που ανήκε εν μέρει στον Ρώσο δισεκατομμυριούχο Alexander Nesis, έναντι μετρητών και μετοχών της εταιρείας.
Το μέλλον των Nazarbayev
Τι έπεται όμως για τον Nazarbayev, τον ηγέτη του Καζακστάν από τη δεκαετία του 1990 έως το 2019; Σύμφωνα με τον Godwin της PRISM, ο Nazarbayev δεν είναι “πλέον πολιτικά ισχυρός” στο εσωτερικό της χώρας. Χαρακτηρίζοντας τις τρέχουσες εξελίξεις στο Καζακστάν ως “το τέλος του πρώτου μεταβατικού σταδίου”, ο Godwin επισημαίνει ότι η δεύτερη φάση μοιάζει “εξαιρετικά περίπλοκη” λόγω της “πανταχού παρουσίας της οικογένειας Nazarbayev” στο μετασοβιετικό σύστημα κρατικού καπιταλισμού του Καζακστάν.
Οι Nazarbayev μπορεί τελικά να αναζητήσουν καταφύγιο στο Λονδίνο. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του OpenDemocracy για την κλεπτοκρατία στον βρετανικό κλάδο ακινήτων, η ευρύτερη οικογένεια Nazarbayev είναι ιδιοκτήτρια πολυτελών ακινήτων αξίας περίπου 450 εκατ. δολαρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα, η ειδησεογραφική πλατφόρμα SourceMaterial αποκάλυψε ότι άλλη κόρη του Nazarbayev, η Dariga, και ο γιος της είναι οι ιδιοκτήτες του ακινήτου στον αριθμό 221Β της Baker Street στο Λονδίνο: της θρυλικής κατοικίας του “λογοτεχνικού” Σέρλοκ Χόλμς. Εκπρόσωπος της οικογένειας Nazarbayev δεν ήταν διαθέσιμος για σχολιασμό.
Πάντως, το περίφημο ακίνητο στην Baker Street αποτελεί ένα μικρό μέρος των περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει η καζαχική οικογένεια στην πρωτεύουσα της Αγγλίας. Τον Απρίλιο του 2020 το Forbes παρουσίασε σε δημοσιεύματά του την αποτυχημένη προσπάθεια των κυβερνητικών αρχών του Ηνωμένου Βασιλείου να αναγκάσουν την οικογένεια Nazarbayev να αιτιολογήσει πώς βρέθηκαν υπό την ιδιοκτησία της τρία άλλα ακίνητα στο Λονδίνο, αξίας 52 εκατ. δολαρίων, 43 εκατ. δολαρίων και 12 εκατ. δολαρίων αντιστοίχως.
Πηγή
