Την έκρηξη του ενεργειακού κόστους που πλήττει την ευρωπαϊκή οικονομία και πολλαπλασιάζει τα νοικοκυριά τα οποία βρίσκονται στο κατώφλι της ενεργειακής φτώχειας έρχεται να αντιμετωπίσει η αναθεώρηση της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων, ως εξειδίκευση των προτάσεων «Fit for 55» της Κομισιόν για την υλοποίηση του Green Deal. Η θωράκιση των κτιρίων μπορεί να κρατήσει χαμηλά το κόστος των τιμολογίων ρεύματος, είτε με χρήση καθαρής ενέργειας, είτε περιορίζοντας την κατανάλωση ενέργειας.
Ειδικότερα, η αναθεώρηση της οδηγίας που παρουσίασε χθες η Κομισιόν φέρνει …. βασικές αλλαγές στον κτιριακό τομέα. Καταρχάς, όλα τα νέα κτίρια από το 2030 και μετά πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές, ενώ ειδικά οι νέες κτιριακές υποδομές του Δημοσίου θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών ήδη από το 2027. Γενικότερα, προτείνεται η απανθρακοποίηση όλων των κτιρίων στην ΕΕ έως το 2050, άρα η απομάκρυνσή τους από τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
Όσον αφορά στις ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων, προωθούνται νέα πρότυπα ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης σε επίπεδο ΕΕ. Σύμφωνα με αυτά θα πρέπει το 15% του κτιριακού αποθέματος σε κάθε κράτος μέλος να αντιστοιχεί στην χειρότερη ενεργειακή απόδοση, η οποία θα αναβαθμιστεί από κατηγορία G σήμερα (Η στην Ελλάδα) σε κατηγορία F (Ζ στην Ελλάδα) έως το 2027 για τα μη οικιστικά κτίρια (γραφεία, καταστήματα κλπ.) και έως το 2030 για τα κτίρια κατοικιών. Με άλλα λόγια η κατηγορία καταργείται.
Ένα σπίτι ενεργειακής κλάσης G καταναλώνει κατά μέσο όρο περίπου 10 φορές περισσότερη ενέργεια από ένα κτίριο σχεδόν μηδενικής ενέργειας ή ένα κτίριο με μηδενικές εκπομπές ρύπων. Η αναβάθμιση των συγκεκριμένων κτιρίων σε ενεργειακή κλάση F θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας μεταξύ 4,6 και 6,2 Mtoe ετησίως σε ολόκληρη την ΕΕ. Μια αναβάθμιση σε ενεργειακή κλάση Ε θα επιφέρει περίπου 2/3 περισσότερη εξοικονόμηση ενέργειας.
Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, η ανακαίνιση από το επίπεδο G έως το F στην κλίμακα Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης αφορά περίπου 30 εκατομμύρια κτιριακές μονάδες. Για την επίτευξη του στόχου η ΕΕ συμβάλλει στην κινητοποίηση χρηματοδότησης για το αρχικό επενδυτικό κόστος με περίπου 150 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, από σήμερα έως το 2030.
Η εστίαση στα κτίρια με τις χαμηλότερες ενεργειακές επιδόσεις εκπληρώνει ταυτόχρονα δύο στόχους, αφενός μεγιστοποιεί τον περιορισμό των επικίνδυνων για το κλίμα εκπομπών και αφετέρου καταπολεμά την ενεργειακή ένδεια.
Σε νέες βάσεις ο εθνικός κλιματικός νόμος
Για να εξασφαλιστεί ο μηδενισμός των εκπομπών του κτιριακού τομέα και με δεδομένο ότι η διάρκεια ζωής των συστημάτων θέρμανσης είναι περίπου 20 χρόνια, η νέα οδηγία προτείνει ότι οι λέβητες με ορυκτά καύσιμα δεν θα είναι επιλέξιμοι για δημόσια στήριξη από το 2027. Η πρόταση της Κομισιόν, εισάγει μια σαφή νομική βάση για τις εθνικές απαγορεύσεις, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να ορίσουν απαιτήσεις για τους καυστήρες με βάση τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ή τον τύπο καυσίμου που χρησιμοποιούν.
Έτσι, οι νέες κατευθύνσεις της Κομισιόν θέτουν καταρχάς σε νέες βάσεις τον εθνικό κλιματικό νόμο της Ελλάδας _ έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 24 Δεκεμβρίου _ στον οποίο πλέον θα πρέπει να συμπεριληφθεί σαφές χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από το φυσικό αέριο και όχι μόνο για το πετρέλαιο θέρμανσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι το νομοσχέδιο προβλέπει ότι από το 2023, θα απαγορεύεται η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης όπου υπάρχει επαρκώς διαθέσιμο δίκτυο φυσικού αερίου.
Επίσης, η νέα ευρωπαϊκή οδηγία θα θέσει σε νέα βάση τον σχεδιασμό για επεκτάσεις των δικτύων φυσικού αερίου στις πόλεις, αλλά και τα μελλοντικά προγράμματα ενεργειακής ανακαίνισης κτιρίων τύπου «Εξοικονομώ». Τα κτίρια, όπως ανέφερε χθες η Επίτροπος Ενέργειας κυρία Κάντρι Σίμσον, βάσει της νέας οδηγίας, θα πρέπει να καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια, να τροφοδοτούνται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ) και να μην έχουν εκπομπές από καύση ορυκτών καυσίμων.
Επίσης, η πρόταση της Κομισιόν εισάγει ένα «διαβατήριο ανακαίνισης» κτιρίου και ορίζει τα «πρότυπα χαρτοφυλακίου στεγαστικών δανείων» ως έναν μηχανισμό που θα οδηγήσει τις τράπεζες να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση του χαρτοφυλακίου των κτιρίων τους και να ενθαρρύνουν τους δυνητικούς πελάτες να κάνουν τα ακίνητά τους ενεργειακά πιο αποδοτικά. Η Επιτροπή επίσης καλεί τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τις ανακαινίσεις στους δημόσιους και ιδιωτικούς κανόνες χρηματοδότησης και να θεσπίσουν κατάλληλα μέσα, ιδίως για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
Οι νέοι κανόνες ενθαρρύνουν τη χρήση έξυπνων τεχνολογιών για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας των κτιρίων και απαιτούν τη δημιουργία ψηφιακών βάσεων δεδομένων κτιρίων. Όσον αφορά στην κινητικότητα, η πρόταση υποστηρίζει την ανάπτυξη υποδομής φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα σε κατοικίες και εμπορικά κτίρια και καθιστά διαθέσιμο περισσότερο χώρο στάθμευσης για ποδήλατα.
Τα Εθνικά Σχέδια Ανακαίνισης Κτιρίων θα ενσωματωθούν πλήρως στα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (το ελληνικό ΕΣΕΚ βρίσκεται υπό αναθεώρηση) ώστε να υπάρχει άμεση σύνδεση με την κινητοποίηση χρηματοδότησης και την ενεργοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που απαιτούνται. Αυτά τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν οδικούς χάρτες για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη θέρμανση και την ψύξη το αργότερο έως το 2040, μαζί με μια πορεία για τη μετατροπή του εθνικού κτιριακού αποθέματος σε κτίρια μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Όσον αφορά στα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης θα γίνουν πιο ξεκάθαρα και θα περιέχουν βελτιωμένες πληροφορίες. Η υποχρέωση έκδοσης πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης σχεδιάζεται να επεκταθεί σε κτίρια που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση, κτίρια για τα οποία ανανεώνεται η σύμβαση μίσθωσης και σε όλα τα δημόσια κτίρια. Εκείνα που θα προσφέρονται προς πώληση ή ενοικίαση θα πρέπει επίσης να διαθέτουν πιστοποιητικό και η κλάση ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να αναφέρεται σε όλες τις διαφημίσεις. Έως το 2025, όλα τα πιστοποιητικά πρέπει να βασίζονται σε μια εναρμονισμένη κλίμακα από το Α έως το Ζ.
Ο κτιριακός τομέας είναι ο μεγαλύτερος ενεργειακός καταναλωτής καθώς καταναλώνει το 40% της ενέργειας στην ΕΕ και ο μεγαλύτερος ρυπαντής της Ευρώπης _ εκπέμπει το 36% των αερίων του θερμοκηπίου. «Αυτό συμβαίνει επειδή τα περισσότερα κτίρια στην ΕΕ δεν είναι ενεργειακά αποδοτικά και εξακολουθούν να τροφοδοτούνται κυρίως από ορυκτά καύσιμα. Πρέπει να κάνουμε κάτι για αυτό επειγόντως, καθώς πάνω από το 85% των σημερινών κτιρίων θα παραμένει όρθιο το 2050, όταν η Ευρώπη πρέπει να είναι κλιματικά ουδέτερη», τόνισε η κυρία Σίμσον. Και πρόσθεσε: «Η βελτίωση των σπιτιών μας είναι επίσης μια αποτελεσματική απάντηση στις υψηλές τιμές ενέργειας – τα κτίρια με τη χειρότερη απόδοση στην ΕΕ καταναλώνουν πολλές φορές περισσότερη ενέργεια από τα νέα ή τα σωστά ανακαινισμένα. Η ανακαίνιση μειώνει τόσο το ενεργειακό αποτύπωμα των κτιρίων όσο και το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά».
