Τι μπορούν να κάνουν και πόσο ασφαλείς είναι οι «αύρες» της Ελληνικής Αστυνομίας

Τα θωρακισμένα οχήματα εκτόξευσης νερού που έχει στο οπλοστάσιο της η Ελληνική Αστυνομία μετά από μια πολυετή απουσία από τα πεδία των συγκρούσεων, την τελευταία δεκαετία έχουν αρχίσει δειλά- δειλά και πάλι να κάνουν την εμφάνισή τους. Για την ακρίβεια από τότε που αποκτήθηκαν έχουν επιστρατευτεί μόλις τρεις φορές, ενώ αρκετές φορές έχουν «φωνάξει» παρών αλλά σε ρόλο «Ελ Σιντ» απλά και μόνο για να φοβίζουν τους επιτιθέμενους.

«Επικεφαλής» της ομάδας των θωρακισμένων οχημάτων εκτόξευσης νερού της ΕΛ.ΑΣ. είναι ο «Αίαντας» ο οποίος διαθέτει ένα «αδερφάκι» και πλαισιώνεται από τουλάχιστον τρία ακόμα παρόμοια οχήματα, μικρότερων δυνατοτήτων. Ξεχωρίζουν από το χρώμα (και βέβαια από το μέγεθος). Ο «Αίαντας» και το «αδερφάκι του» είναι μπλε. Τα μικρότερα θωρακισμένα, όπως αυτό που έκανε την εμφάνισή του στα επεισόδια κατά τη διάρκεια των επεισοδίων στην 45η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, είναι λευκά.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του «Αίαντα» είναι από μόνα τους ικανά να δικαιολογήσουν το… όνομά του. Μπορεί εύκολα να διαλύσει την οποιαδήποτε εστία έντασης, να σβήσει (κυριολεκτικά και μεταφορικά) φωτιές αλλά μπορεί με ένα λάθος στον χειρισμό του να προκαλέσει ακόμα και το θάνατο.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, η Κερατέα και οι «αγανακτισμένοι»

Σκέψεις για αγορά θωρακισμένων οχημάτων εκτόξευσης νερού από την Ελληνική Αστυνομία υπήρχαν ήδη από το τέλος της προηγούμενης χιλιετίας. Παλιοί αστυνομικοί, βλέποντας τη διαρκή… αναβάθμιση των επιθέσεων από αναρχικούς, θυμήθηκαν τα συγκεκριμένα οχήματα και εισηγήθηκαν την απόκτησή τους.

Τα σχέδια αυτά, ωστόσο, εγκαταλείφθηκαν σχετικά γρήγορα διότι υπήρχε πάντα ο φόβος του ατυχήματος. Πλείστα όσα είναι τα παραδείγματα από επεισόδια στο εξωτερικό που προκλήθηκαν ακόμα και θάνατοι διαδηλωτών που βρέθηκαν στην πορεία του νερού που εκτοξεύεται με τρομερή πίεση.

Όσο πλησίαζαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας, το 2004, ωστόσο, η απόκτησή τους κρίθηκε επιβεβλημένη αλλά τελικά αποφασίστηκε να μετατραπούν και να αποκτήσουν ανάλογη θωράκιση οχήματα μεταφοράς προσωπικού που διέθετε η ΕΚΑΜ. Το νερό, ωστόσο, είχε μπει στο αυλάκι.

Το 2009, μετά και τα όσα δραματικά είχαν συμβεί τον Δεκέμβρη του 2008 με τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, η Ελληνική Αστυνομία αποκτά τον «Αίαντα» και το 2012 το «πακέτο» ολοκληρώνεται με την απόκτηση του «αδερφού» του, ενός οχήματος, δηλαδή με σχεδόν τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά με τον «Αίαντα» και (τουλάχιστον) τριών ακόμα μικρότερης δυναμικότητας θωρακισμένων οχημάτων.

Η παρθενική εμφάνιση του «Αίαντα» έγινε στις 14 Δεκεμβρίου 2010 στα επεισόδια που γίνονταν στη λεωφόρο Λαυρίου με αφορμή τη κατασκευή ΧΥΤΑ στην περιοχή. Τότε, ο «Αίαντας» δεν έριξε κατά των διαδηλωτών αλλά χρησιμοποιήθηκε μόνο για την κατάσβεση πυρκαγιών αλλά και τη διάλυση των φλεγόμενων οδοφραγμάτων.

Η δεύτερη εμφάνιση έγινε τον Νοέμβριο του 2012 κατά των «Αγανακτισμένων» στο Σύνταγμα την περίοδο των αντιμνημονιακών διαδηλώσεων. Εκεί ήταν και η πρώτη φορά που το θωρακισμένο όχημα της ΕΛ.ΑΣ. έπληξε και διαδηλωτές, ενώ στο πλευρό του τότε είχε εμφανιστεί και μια από τις μικρότερες «αύρες» που είχαν αποκτηθεί εκείνη την εποχή.

Από τότε και μέχρι τα επεισόδια στο Πολυτεχνείο, τα θωρακισμένα οχήματα της Ελληνικής Αστυνομίας εμφανίζονταν κάθε φορά που η κατάσταση έδειχνε να… ξεφεύγει αλλά χωρίς ποτέ αν έχουν ενεργό συμμετοχή στην καταστολή των ταραχών.

Μοναδική εξαίρεση δυο χρονιές (το 2014 και το 2015) σε επεισόδια γύρω από το Πολυτεχνείο και στα Εξάρχεια στην επέτειο από τη δολοφονία Γρηγορόπουλου όπου και πάλι, όμως, περιορίστηκαν σε ρόλο… πυροσβεστικού οχήματος.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της θηριώδους αύρας που αποκτήθηκε από το Ισραήλ

Ο «Αίαντας» αγοράστηκε από το Ισραήλ έναντι 380.000 ευρώ. Μέχρι και σήμερα το τι ακριβώς προέβλεπε η συμφωνία με την εταιρεία BAT (Beit Alfa Technologies) είναι μάλλον ασαφές. Σύμφωνα με ένα από τα σενάρια (το οποίο είναι και το επικρατέστερο) στις 380.000 ευρώ περιλαμβάνεται και η απόκτηση του «αδερφού» του «Αίαντα», ενώ τα τρία μικρότερα θωρακισμένα οχήματα φαίνεται πως είναι δωρεά της κυβέρνησης του Ισραήλ μετά από μια μεγάλη παραγγελία (ή ως αντιστάθμισμα αυτής) δακρυγόνων και χημικών προκειμένου να καλυφθούν οι τεράστιες ανάγκες για την καταστολή των αντιμνημονιακών διαδηλώσεων.

Το όνομα «Αίαντας» προέκυψε από έναν… αυτήκοο μάρτυρα στην Κερατέα ο οποίος άκουσε τους αστυνομικούς να τον αποκαλούν έτσι μέσω ασυρμάτων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα όχημα RCU-6000 που βασίζεται σε σασί φορτηγού Mercedes-Benz. Το 6000 στο όνομά του προέρχεται από τα λίτρα που μπορεί να «κουβαλήσει» πριν ξαναχρειαστεί ανεφοδιασμό.

Ο «Αίαντας» διαθέτει κανόνι εκτόξευσης νερού, σύστημα αυτοπυρόσβεσης, ειδικό εκτοξευτήρα χημικών και δακρυγόνων, υπερσύγχρονη κάμερα η οποία καταγράφει τα πάντα (και βοηθάει τους χειριστές του να φύγουν από το σημείο των επεισοδίων ακόμα κι αν δεν έχουν καλή οπτική από το παρμπρίζ), ειδικές προστατευτικές επιφάνειες και πτύο απομάκρυνσης εμποδίων όπως τα οδοφράγματα. Από το κανόνι νερού μπορεί, επιπλέον, να εκτοξεύσει χρώμα αλλά και νερό το οποίο θα έχει αναμεμιγμένες ουσίες (όπως σπρέι πιπεριού) που δυνητικά θα μπορούσαν να έχουν τα ίδια αποτελέσματα με τα δακρυγόνα.

Σε κάθε «επέλαση» του ο «Αίαντας» συνοδεύεται πάντα από δυο διμοιρίες των ΜΑΤ (μια δεξιά και μια αριστερά του οχήματος) με στόχο να κερδίζονται «μέτρα» στην μάχη κατά των ταραξιών.

Τέλος, και ο «Αίαντας» έχει τη δική του «Αχίλλειο πτέρνα» και αυτή είναι το κενό που δημιουργείται στο σημείο που ενώνονται η καμπίνα που βρίσκεται το πλήρωμα με την τεράστιων διαστάσεων δεξαμενή του οχήματος.

Πόσο ασφαλείς είναι οι «αύρες» της Ελληνικής Αστυνομίας

Τα τελευταία χρόνια οι «αύρες» έχουν αποκτήσει ένα πιο… επίσημο όνομα. Λέγονται Οχήματα καταστολής ταραχών, ή «εσωτερικής ασφάλειας» (Internal Security Vehicles: ISV’s). Το «αύρες» έχει βρετανικές ρίζες και συγκεκριμένα από τον όρο AVRE’s (Armoured Vehicles of Royal Engineers). Στην Ελλάδα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά (ως ιδιοκτησία του στρατού) το 1923 και επρόκειτο για 10 οχήματα Peerless Lorry της βρετανικής Vickers-Armstrong.

Οι «αύρες» έκαναν αισθητή την παρουσία τους σε όλα τα μεγαλύτερα ή μικρότερα συγκρουσιακά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας και έφτασαν μέχρι την πρώτη κυβερνητική θητεία του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος και τις κατήργησε.

Πολλοί αστυνομικοί λένε πως αυτό είναι το ηπιότερο και πιο ασφαλές κατασταλτικό μέτρο. Είναι έτσι, όμως; Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως μόνο έτσι δεν είναι.

Ενδεικτικά, τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν το 1996 στην Ινδονησία (το όχημα έριχνε νερό που περιείχε αμμωνία). Άλλοι τόσοι έχασαν τη ζωή τους στη Ζιμπάμπουε το 2007 εξαιτίας του πανικού που προκλήθηκε από τη χρήση του. Στην Τουρκία το 2013, όταν το όχημα χρησιμοποίησε δακρυγόνο υγρό, ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του. Στην Ουκρανία το 2014 πέθανε ένας διαδηλωτής από πνευμονία που προκάλεσε το παγωμένο νερό. Στη Γερμανία, σε διαδήλωση στη Στουτγάρδη, ένας διαδηλωτής χτυπήθηκε στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα να χάσει την όρασή του. Τέλος στη Νότια Κορέα, το 2016, ένας 68χρονος αγρότης υπέκυψε στα τραύματα που προκλήθηκαν σχεδόν σε ολόκληρο το σώμα του όταν τον χτύπησε μια ριπή.

Απ’ όλα τα παραπάνω παραδείγματα γίνεται σαφές πως οι «αύρες» είναι ασφαλείς μόνο αν ρίχνουν σε φλεγόμενα οδοφράγματα και από απόσταση. Τι γίνεται, όμως, αν στη μέση της πορείας της υδάτινης ριπής βρεθεί κάποιος διαδηλωτής;

Η ρύθμιση της έντασης γίνεται από τους χειριστές- αστυνομικούς κάτι που δεν αποκλείει το ανθρώπινο λάθος. Οι χειριστές προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα λάθους ρίχνοντας με μια μικρή κλήση προς τα πάνω (ή τουλάχιστον, έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει), περιορίζοντας έτσι την πιθανότητα να βρεθεί κάποιος στη μέση καθώς κάτι τέτοιο -όπως έχει αποδειχθεί- είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.