Την Παρασκευή το πρωί, ο οικονομικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης συμμετείχε σε μια συνάντηση πρεσβευτών της ΕΕ προκειμένου να ανταλλάξουν απόψεις για την οικονομική ζωή σε συνθήκες κορωνοϊού και για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ηταν η δεύτερη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Αυστρίας, είχε γίνει μία ακόμα στις αρχές Μαρτίου με θέμα την πανδημία, και η πιο σημαντική εν όψει της επικείμενης Συνόδου Κορυφής. Η σημασία της δεν έγκειται μόνο στο αντικείμενο της συζήτησης αλλά και στη σύνθεση των συμμετεχόντων, καθώς ορισμένοι προέρχονται από χώρες οι οποίες εγείρουν ζητήματα στην πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Εκθεση για το σχέδιο
Πρέσβεις και ανώτατοι διπλωμάτες από τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Σουηδία, τη Νορβηγία, την Πολωνία, τη Σλοβενία, την Ελβετία, τη Δανία – η Ολλανδία που είχε κληθεί την προηγούμενη φορά δεν συμμετείχε – και την Αυστραλία συνομίλησαν με τον κ. Πατέλη για το Ταμείο Ανάκαμψης και για το σχέδιο της Επιτροπής Πισσαρίδη. Η Επιτροπή παρέδωσε την έκθεσή της για το σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας την Πέμπτη και έτσι ο οικονομικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού είχε τη δυνατότητα να μιλήσει λεπτομερώς για τις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Η αναλυτική εκδοχή του σχεδίου καταλαμβάνει 100 σελίδες και αναμένεται να παρουσιαστεί από την Επιτροπή Πισσαρίδη στον Κυριάκο Μητσοτάκη στις αρχές της ερχόμενης εβδομάδας στο Μέγαρο Μαξίμου, παρουσία εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων.
Τεχνολογία – καινοτομία
Ο άξονας πάνω στον οποίο κινήθηκε η Επιτροπή Πισσαρίδη είναι η συστηματική αύξηση της παραγωγικότητας και των εξαγωγών και η στενότερη διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία. Οι οικονομικές προτεραιότητες καθορίζονται ως εξής: Ανοδος των επενδύσεων και των εξαγωγών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ενίσχυση της μισθωτής εργασίας και μείωση της παραοικονομίας. Επένδυση σε εκπαίδευση και γνώση. Αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων. Προώθηση της τεχνολογίας αιχμής και της καινοτομίας και ψηφιοποίηση. Επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων. Υποστήριξη των αδύναμων νοικοκυριών.
Δίκτυο συμμαχιών
Η διπλωματική συνάντηση της Παρασκευής είχε ιδιαίτερη αξία. Οι πρεσβευτές, όσο καλύτερα ενημερωμένοι είναι τόσο ταχύτερα μεταδίδουν τα σωστά μηνύματα στα υπουργεία Εξωτερικών των χωρών τους, άρα στις κυβερνήσεις τους, και η Ελλάδα αυτή τη στιγμή χρειάζεται το ευρύτερο δίκτυο συμμαχιών που μπορεί να έχει.
Λίγες ώρες μετά από αυτή τη συνάντηση, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ παρουσίασε την πρόταση που θα καταθέσει στη Σύνοδο Κορυφής, η οποία θεωρείται μια λογική και συμβιβαστική πρόταση, αλλά σε αυτή τη φάση δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι όλοι οι ηγέτες θα προσέλθουν στη διαβούλευση με καλή πίστη ή με πρόθεση να κάνουν σόου.
Ενας αστάθμητος παράγοντας παραμένει ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε και δεν είναι λίγοι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εκείνοι που συγκρίνουν τη στάση του με την αντίστοιχη του Αλέξη Τσίπρα το 2015.
Αύξηση της πίεσης
Οι ελπίδες όλων έχουν εναποτεθεί στην Ανγκελα Μέρκελ, εξαιτίας του πολιτικού της βάρους στα ευρωπαϊκά πράγματα αλλά και επειδή η χώρα της ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία στην ΕΕ. Παρ’ όλα αυτά, το τοπίο παραμένει θολό, οι μεγάλες συμμαχίες που σχηματίστηκαν στην αρχή της διαπραγμάτευσης για το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν διαρραγεί και η κάθε χώρα επιχειρεί να κερδίσει τα μεγαλύτερα οφέλη για την ίδια. Η καγκελάριος Μέρκελ διεμήνυσε ότι αν δεν ληφθεί απόφαση στη Σύνοδο Κορυφής στις 17-18 Ιουλίου, η οποία ενδέχεται να παραταθεί ως την Κυριακή 19 Ιουλίου, τότε μπορεί να γίνει μια έκτακτη σύνοδος στο τέλος του μήνα, αυξάνοντας έτσι την πίεση στους διστακτικούς και στους διαμαρτυρομένους.
Τα κονδύλια
Η πρόταση του Σαρλ Μισέλ διατηρεί τα κονδύλια για την ανάκαμψη στα 750 δισ. ευρώ και μειώνει κατά 26 δισ. ευρώ (από 1,1 τρισ. ευρώ σε 1,074 τρισ. ευρώ) τον επταετή προϋπολογισμό, περικόπτοντας κονδύλια σε τομείς όπως η μετανάστευση, η έρευνα και η διεθνής βοήθεια. Η χρονική διάρκεια του βασικού πυλώνα του Ταμείου Ανάκαμψης, το Recovery and Resilience Facility, περιορίζεται από τέσσερα σε τρία έτη (ολοκληρώνεται το 2023 αντί το 2024). Παράλληλα, από τα 310 δισ. ευρώ που προβλέπονται σε αυτό για επιχορηγήσεις, πρότεινε περίπου το 70% (217 δισ. ευρώ) να κατανεμηθούν τη διετία 2021-2022 και το υπόλοιπο 30% (93 δισ. ευρώ) το 2023.
Σε σχέση με τα κριτήρια κατανομής, τη διετία 2021-2022 θα ισχύσουν τα κριτήρια της Κομισιόν (με βασικότερο τον συνυπολογισμό της ανεργίας την περίοδο 2015-2019). Για το 2023 εντάσσει ως κριτήριο αυτό που ήθελαν οι «Τέσσερις Φειδωλοί»: τον μέσο όρο μείωσης του ΑΕΠ τη διετία 2021-2022 που θα αποτυπωθεί το 2022. Επίσης, η αποπληρωμή των δανείων που θα λάβει η Κομισιόν να ξεκινήσει από το 2026 αντί για το 2028.
Αμοιβαία εμπιστοσύνη
Το σκηνικό είναι τόσο σύνθετο ώστε την Τρίτη, έπειτα από προτροπή της γερμανίδας καγκελαρίου, ο κ. Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον καγκελάριο της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς σχετικά με τη στάση που θα κρατήσει στη Σύνοδο Κορυφής για το Ταμείο Ανάκαμψης. 
Η Ελλάδα και η Αυστρία έχουν παραδοσιακά καλές σχέσεις, αλλά οι κ.κ. Μητσοτάκης και Κουρτς εμβάθυναν το καλό κλίμα σε μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μετά την κρίση στον Εβρο και τη διαχείριση της Covid-19. Και οι δύο άλλωστε συμμετέχουν στην ομάδα των κρατών που διαχειρίστηκαν με επιτυχία το ξέσπασμα της πανδημίας και εξακολουθούν να βρίσκονται σε τακτική επικοινωνία.
Ο κ. Κουρτς, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στην ελληνική κυβέρνηση για την προσήλωσή της στο μεταρρυθμιστικό της σχέδιο, παρά τις δυσκολίες της συγκυρίας. Ωστόσο δεν έκρυψε τις αμφιβολίες του για τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, που και οι τρεις δέχθηκαν μεγάλο πλήγμα από τον κορωνοϊό. Θα επενδύσουν σωστά τα χρήματα ή θα τα σπαταλήσουν;
Η καχυποψία
Το ερώτημα δεν αφορά μόνο κάποιες χώρες αλλά όλες τις χώρες της ΕΕ και η καχυποψία δυσκολεύει τις αποφάσεις. Για τον λόγο αυτόν είναι σημαντικό για την Ελλάδα, η οποία στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης ήταν η «ειδική περίπτωση» της ευρωζώνης, να εξηγεί σε όλα τα επίπεδα, πολιτικά και διπλωματικά, τα σχέδιά της και τους στόχους της. Το μήνυμα που ήθελε να μεταφέρει ο κ. Πατέλης στους ένδεκα διπλωμάτες ήταν ότι η κυβέρνηση όχι μόνο δεν εγκαταλείπει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, βάσει του οποίου εξελέγη, αλλά το εμπλουτίζει και το προσαρμόζει στις νέες δύσκολες συνθήκες που προκαλεί ο κορωνοϊός. Η συγκρότηση της Επιτροπής Πισσαρίδη εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό.
Αφενός διαμορφώνεται ένα μακροοικονομικό σχέδιο για την ανάπτυξη της Ελλάδας και αφετέρου το σχέδιο αυτό έχει τα εχέγγυα μιας ανεξάρτητης ομάδας επιστημόνων υψηλού κύρους, δεν πρόκειται για προτάσεις κυβερνητικών ή κομματικών παραγόντων. Την ερχόμενη Πέμπτη ο κ. Πατέλης θα βρεθεί στις Βρυξέλλες, όπου θα έχει συναντήσεις με παράγοντες της Κομισιόν για το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας.
Μειώσεις φόρων και εισφορών
Η σύνδεση του ελληνικού σχεδίου με τα χρήματα και τις προϋποθέσεις του Ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να καθορίσουν τον χρόνο και το εύρος του ανασχηματισμού. Οι αλλαγές δεν θα αφορούν τόσο τους υπουργούς όσο τη δομή που απαιτείται να δημιουργηθεί για την απορρόφηση των κονδυλίων και την υλοποίηση των έργων, η οποία θα πρέπει να υπερβαίνει τη γραφειοκρατία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, αλλά και τις χρονοβόρες διαδικασίες του ΕΣΠΑ πανευρωπαϊκώς (η μέση απορροφητικότητα είναι 41%).
Προτεραιότητα δίνεται στους ακόλουθους άξονες της αναπτυξιακής πολιτικής που προτείνει η Επιτροπή Πισσαρίδη και βρίσκονται σε συνάφεια με το κυβερνητικό πρόγραμμα:
- Μείωση του φορολογικού βάρους στη μισθωτή εργασία με πρώτο βήμα την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Αποτελεί μείζονα προτεραιότητα της κυβέρνησης, η οποία πιέζει στις διαπραγματεύσεις να δοθεί το «πράσινο φως» ώστε να χρησιμοποιηθεί για αυτόν τον σκοπό τμήμα των χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης επειδή πρόκειται για αναπτυξιακό μέτρο. Εξίσου ψηλά στη σχετική ατζέντα βρίσκεται η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
- Μετάβαση σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα στον δεύτερο πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης. Η κυβέρνηση ζητεί να ενταχθεί το κόστος μετάβασης στο Ταμείο Ανάκαμψης (επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ), όπως και τα αυξημένα κίνητρα στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους για την υλοποίηση του τρίτου πυλώνα (επαγγελματική ασφάλιση).
- Ψηφιοποίηση του κράτους, όχι μόνο των υπηρεσιών που προσφέρουν τα υπουργεία, αλλά και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, των δομών υγείας και των δικαστηρίων. Στα δικαστήρια θα δημιουργηθούν εξειδικευμένα τμήματα για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος με ανώτατο όριο απόφασης το ένα έτος.
- Ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής. Υποστήριξη των γυναικών ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας.
- Στήριξη της απασχόλησης. Η κυβέρνηση σχεδιάζει ένα νέο πρόγραμμα συμπληρωματικό του «Συν-εργασία», που αφορά τη στήριξη ήδη υφιστάμενων θέσεων εργασίας, το οποίο θα παρέχει κίνητρα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
- Μετασχηματισμός της οικονομίας με ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων. Η χώρα μας έχει έλλειμμα σε εξαγωγικές και επενδυτικές επιχειρήσεις, επειδή οι εγχώριες εταιρείες είναι μικρές και χρειάζεται μέσω της παροχής κινήτρων να αυξήσουν το μέγεθός τους.
- Επιταχυνόμενες αποσβέσεις και μείωση κόστους ενέργειας.
- Στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με άμβλυνση του κόστους μετάβασης κατά την απολιγνιτοποίηση.
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων. Στο πρόγραμμα αυτό αντιστοιχούν 9 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας και διατυπώνεται ο προβληματισμός ότι δεν μπορούν να κατευθυνθούν όλα τα χρήματα στο «εξοικονομώ κατ’ οίκον» αλλά να συνδεθούν και με άλλα αντίστοιχα προγράμματα για επαγγελματικούς χώρους, ξενοδοχεία, κ.λπ.
- Ανάπτυξη υποδομών.
