Στο θεατρικό της ζωής μας μπορεί να υποδυόμαστε τη μάνα, την κόρη, τη σύντροφο, τη στιβαρή επαγγελματία ή τη φίλη. Άλλοτε πάλι μπαίνουμε σε πιο χειριστικούς ρόλους. Σε αυτόν του… «τρομοκράτη», αφού με τον εκφοβισμό και με παιχνίδια εξουσίας μπορούμε να πάρουμε από τον άλλον αυτό που θέλουμε. Στον ρόλο του θύματος, για να χειραγωγήσουμε τους άλλους δημιουργώντας τους μια αίσθηση ενοχής. Ή στον ανακριτικό ρόλο του Ηρακλή Πουαρό, για να μπορέσουμε να ελέγξουμε τους γύρω μας. Συχνά υιοθετούμε και τον ρόλο του τιμωρητικού ενηλίκου ή του μικρού, πληγωμένου και απροστάτευτου παιδιού. Δεν αποτελούν όλοι οι ρόλοι δικές μας επιλογές. Κάποιους τους αναλαμβάνουμε γιατί το επιτάσσουν οι συνθήκες, ακόμη και αν μας επιβαρύνουν. Είναι δηλαδή αναγκαίο κακό, όπως ο ρόλος της μαμάς που κάποιες φορές γίνεται δυσάρεστη γιατί πρέπει να οριοθετήσει τη συμπεριφορά των παιδιών της. Ανάλογα με τη σκηνοθετική μας ματιά, μπορεί να παίζουμε πρωταγωνιστικούς ρόλους, για να τονώσουμε το εγώ μας, ή γιατί έτσι επιτάσσουν οι συνθήκες, ή δευτερεύοντες ρόλους, αφού δεν αντέχουμε να αναλάβουμε την αποκλειστική ευθύνη της ζωής μας. Ετσι, προτιμούμε να την παρακολουθούμε να ξετυλίγεται από μια απόσταση ασφαλείας, υιοθετώντας τον ρόλο του κομπάρσου στην ίδια μας τη ζωή.
Κόντρα ρόλοι
Άλλες φορές πάλι, μπαίνουμε σε έναν κόντρα ρόλο, με στόχο να αιφνιδιάσουμε, να προκαλέσουμε, ή να αποσπάσουμε τον θαυμασμό. Και μπορεί να μπαίνουμε τόσο βαθιά στο πετσί αυτού του αντιθέτου με εμάς ρόλου, που τελικά να μας παγιδεύσει και να μας καταβροχθίσει χωρίς καλά-καλά να το καταλάβουμε. Να νομίζουμε δηλαδή ότι υποδυόμαστε έναν ρόλο ενώ στην πραγματικότητα αυτός ο ρόλος γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του Εγώ μας. Αυτό οδηγεί στο να μην μπορούμε εύκολα να δραπετεύσουμε από αυτόν αφού συχνά αναγκαζόμαστε να επαναλαμβάνουμε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς που με τον καιρό εδραιώνονται βαθιά μέσα μας. Ετσι, επιβεβαιώνεται το «είμαστε ό,τι κάνουμε επαναλαμβανόμενα», αφού βρισκόμαστε υποδουλωμένοι στους ρόλους που κατά καιρούς ενσαρκώνουμε και παράλληλα αλλοιώνεται και η πραγματική μας ταυτότητα. Καταλήγουμε δηλαδή να ταυτιζόμαστε με τους ρόλους μας, ακόμη και αν συγκρούονται με το αξιακό μας σύστημα. Φυσικά, όποιον ρόλο και αν αποφασίσουμε να ενεργοποιήσουμε, επιλέγουμε και τον θίασό μας: συμπρωταγωνιστές για το σενάριο της ζωής μας, ανθρώπους δηλαδή που μας πλαισιώνουν και που μπορεί να παίξουν καθοριστικό ή δευτερεύοντα ρόλο στη ζωή μας. Η επιλογή των παρτενέρ γίνεται με γνώμονα τις εκάστοτε ανάγκες μας και τα εκάστοτε συναισθήματά μας. Αν έχουμε περισσότερο ανάγκη την ασφάλεια, τη σιγουριά και την προσοχή, επιλέγουμε να μας πλαισιώνουν άνθρωποι που μας φροντίζουν, αν όχι, επιλέγουμε πιο επαναστατικές φιγούρες. Ολοι οι ρόλοι μαζί συνθέτουν το παζλ της ζωής μας. Πολλές φορές όμως οι ρόλοι μάς περιορίζουν ή, ακόμη χειρότερα, μας εγκλωβίζουν σε άβολες καταστάσεις. Ετσι, καταλήγουμε να χανόμαστε μέσα σε αυτούς και να ξεχνάμε την πραγματική μας ταυτότητα, που μπορεί να είναι κάτι παραπάνω ή κάτι το εντελώς διαφορετικό από το άθροισμα αυτών των ρόλων.
Πώς θα δραπετεύσουμε από ανεπιθύμητους ρόλους
Ο κάθε ρόλος συνοδεύεται από προσδοκίες και η προσδοκία δημιουργεί άγχος στον εμπλεκόμενο: για να υποστηρίξεις το προφίλ του επιτυχημένου επιχειρηματία, οφείλεις να κάνεις διακοπές με σκάφος το καλοκαίρι και πού και πού να παίζεις τένις. Ως τέλεια μητέρα, οφείλεις να διασφαλίσεις ότι τα παιδιά σου θα είναι έξυπνα, συνεργάσιμα και με καλούς τρόπους. Και μπορεί ο ρόλος της μητέρας να μη μας επιβαρύνει, γιατί τον επιλέξαμε, υπάρχουν όμως δεκάδες ρόλοι στη ζωή μας που μας φορέθηκαν και μας επιβλήθηκαν, αφού αποφασίστηκαν από άλλους για εμάς. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε σαν φυσική υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας είναι να απαλλαγούμε από τα περιττά βάρη. Να ξεκαθαρίσουμε τους ρόλους μας, γιατί πολλές φορές μπερδεύονται ή εναλλάσσονται και μας αποσταθεροποιούν. Επιλέγουμε λοιπόν διακριτούς ρόλους, οι οποίοι θα μας απαλλάξουν από περιττό άγχος και χαοτικές καταστάσεις, αφού οι ξεκάθαροι ρόλοι διαμορφώνουν ένα υγιές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε και να επικοινωνήσουμε ανοιχτά με τους γύρω μας. Αν αναλογιστούμε ότι τα συναισθήματά μας και η συμπεριφορά μας απορρέουν από τους εκάστοτε ρόλους μας, θα πρέπει συχνά να αναστοχαζόμαστε, για να μπορέσουμε να διαπιστώσουμε ποιοι ρόλοι μάς εξυπηρετούν και μας διασκεδάζουν, ώστε να τους διατηρήσουμε ή ακόμη και να τους εμπλουτίσουμε και ποιοι μόνο μας εξαντλούν, ώστε να τους εγκαταλείψουμε και να ανανεωθούμε μέσα από άλλους, πιο συναρπαστικούς.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Ειρήνη Ορφανού, συμβουλευτική ψυχολόγο MSc.
