Πρωτότυπη μελέτη σε αυτόχθονες ιθαγενείς και φοιτητές εξέτασε τη σχέση του ύπνου με την πανσέληνο και τη νέα σελήνη. Τι μπορεί να σημαίνουν τα ευρήματά της για τους ασθενείς με προβλήματα ύπνου.
Η πανσέληνος είναι αγαπημένο θέμα των ρομαντικών και των ποιητών, αλλά εκείνος που μάλλον δεν της έχει ιδιαίτερη αδυναμία είναι ο… ύπνος, σύμφωνα με μία νέα μελέτη. Όπως αποκάλυψε, ο ύπνος έρχεται και φεύγει αναλόγως με τις φάσεις της σελήνης και όταν έχει πανσέληνο, εγγενώς τείνουμε να ξενυχτάμε περισσότερο!
«Ο ύπνος έρχεται πιο αργά και διαρκεί λιγότερο τις τρεις έως πέντε νύχτες πριν από κάθε πανσέληνο», λέει ο επιβλέπων ερευνητής Dr Horacio de la Iglesia, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, στο Σηάτλ. «Ωστόσο είναι καλύτερος τις μια ή δύο νύχτες πριν από τη νέα σελήνη, όταν υπάρχει το λιγότερο φεγγαρόφωτο».
Ο Dr de la Iglesia και οι συνεργάτες του κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα καταγράφοντας τις συνήθειες ύπνου σε μία φυλή ιθαγενών της Αργεντινής και σε φοιτητές του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον.
Ιθαγενείς και φοιτητές
Από την φυλή των Toba/Qom συμμετείχαν 98 μέλη που ζουν σε τρεις διαφορετικές κοινότητες της επαρχίας Φορμόζα. Από το πανεπιστήμιο συμμετείχαν 464 φοιτητές.
Τα μέλη της φυλής Toba/Qom ζούσαν υπό διαφορετικές συνθήκες. Στην μία κοινότητα δεν υπήρχε καθόλου πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα. Στην δεύτερη η πρόσβαση ήταν περιορισμένη. Τα μέλη της τρίτης κοινότητας ζούσαν σε αστικοποιημένο περιβάλλον, με πλήρη πρόσβαση στον ηλεκτρισμό.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, ο ύπνος επηρεαζόταν ξεκάθαρα από τις φάσεις της σελήνης. Αναλόγως με την κοινότητα, η συνολική διάρκειά του παρουσίαζε διαφορά μεταξύ των φάσεων που, κατά μέσον όρο, ήταν 46 έως 58 λεπτά. Επιπλέον, η ώρα που έμπαιναν για ύπνο παρουσίαζε αυξομείωση κατά περίπου 30 λεπτά.
Οι επιδράσεις της σελήνης στον ύπνο ήταν πιο έντονες στην κοινότητα των Toba/Qom χωρίς ηλεκτρισμό. Ωστόσο ήταν εμφανείς και στα άτομα που είχαν ηλεκτρικό ρεύμα στην οικία τους, συμπεριλαμβανομένων των φοιτητών του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον.
Ο Dr de la Iglesia είπε ότι το εύρημα για τους φοιτητές ήταν απρόσμενο. «Δεν είχαμε λόγους να πιστεύουμε πως οι αστοί θα είχαν οποιαδήποτε γνώση για το αν ήταν πανσέληνος, νέα σελήνη, το πρώτο ή το τρίτο τέταρτό της», δήλωσε παραστατικά.
Το βιολογικό ρολόι και ο ύπνος
Όπως εξηγεί ο Dr. Steven Feinsilver, διευθυντής στο Κέντρο Ιατρικής Ύπνου του Νοσοκομείου Lenox Hill στη Νέα Υόρκη, είναι γνωστό ότι ο φυσικός φωτισμός παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού του οργανισμού.
«Όταν ο φυσικός φωτισμός μειώνεται, ο οργανισμός ξέρει πως έχει έρθει η ώρα για ύπνο», λέει. «Ωστόσο ο τεχνητός φωτισμός διαταράσσει αυτή την φυσιολογική λειτουργία. Μάλιστα, πριν από δύο δεκαετίες ανακαλύψαμε πως στα μάτια των ανθρώπων υπάρχουν ειδικά κύτταρα που ανιχνεύουν το μπλε φως. Το φως αυτό εκπέμπουν οι οθόνες από τηλεοράσεις, κινητά και υπολογιστές. Οι υποδοχείς του στα μάτια δεν συμμετέχουν στην όραση. Στέλνουν, όμως, μήνυμα στον εγκέφαλο ότι υπάρχει φως, επομένως πρέπει να μείνει ξύπνιος. Με αυτό τον τρόπο ο ύπνος καθυστερεί και το βιολογικό ρολόι απορρυθμίζεται».
Η σελήνη γίνεται ολοένα πιο λαμπερή καθώς προχωρά προς την πανσέληνο. Επιπλέον, εμφανίζεται πολύ νωρίς, καθώς κορυφώνεται αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα. Έτσι, δεν προλαβαίνει να έρθει το σκοτάδι, ώστε να αρχίσει ο οργανισμός μας να αποζητά τον ύπνο.
Εφ’ όσον λοιπόν ο φυσικός φωτισμός είναι σημαντικός για το βιολογικό ρολόι των ανθρώπων, μπορεί κάλλιστα να είναι και το σεληνόφως.
«Ο ύπνος των πρώτων ανθρώπων μπορεί να προσαρμόσθηκε για να αξιοποιήσει τον αυξημένο φωτισμό της πανσελήνου», είπε ο Dr de la Iglesia. «Χάρη σε αυτόν μπορούσαν ενδεχομένως να εργασθούν περισσότερες ώρες ή να έχουν κοινωνική ζωή έως αργά τη νύχτα. Στις μέρες μας, αυτή η πρώτη προσαρμογή μπορεί να έχει εξελιχθεί σε ένα εγγενές χαρακτηριστικό. Ούτως ή άλλως αυτό κάνουμε με τον τεχνητό φωτισμό: παρατείνουμε τη διάρκεια της ημέρας. Δηλαδή κάνουμε ακριβώς ό,τι και ο φυσικός φωτισμός της πανσελήνου».
Η πρακτική σημασία
Τα ευρήματα αυτά μπορεί να έχουν πρακτική σημασία για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου, πρόσθεσε.
«Αν ο γιατρός έχει συστήσει ορισμένα μέτρα (π.χ. να κλείνει ο ασθενής νωρίς το κινητό, να σβήνει όλα τα φώτα), θα ξέρει ότι τις μέρες με πανσέληνο πρέπει να είναι ακόμα πιο προσεκτικός», εξήγησε. «Εκείνες τις ημέρες ο ύπνος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολος. Και αυτό, διότι ο οργανισμός «γνωρίζει» ότι είναι οι μέρες που πρέπει να αποκοιμηθεί πιο αργά. Ίσως λοιπόν εκείνες τις ημέρες, πρέπει να γίνονται κάποιες προσαρμογές».
Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Science Advances.
