Η
ανεπίστρεπτα καθοριστική επίδραση του
χιπ χοπ στον σύγχρονο χορό, ένα σχόλιο
για τις μάσκες που αλλάζουμε στην
καθημερινή μας ζωή και το σημείο που ο
χορός συναντά την περφόρμανς έλαμψαν
στα εγκαίνια του Διεθνούς Φεστιβάλ
Χορού Καλαμάτας στο πρώτο του Σαββατοκύριακο
Είχε κάτι το πανηγυρικό, ίσως περισσότερο απ’ ότι τα περασμένα χρόνια η βραδιά της έναρξης του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (19-28 Ioυλίου). Και είχε μια διακριτική μεν, σαφή δε πολιτική συνισταμένη, υποδόρια, να το περιβάλλει, με τον πρώην υπουργό του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτή Μεσσηνίας Αλέξη Χαρίτση να παίρνει πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας και τον απερχόμενο δήμαρχο και από τον Σεπτέμβρη περιφερειάρχη Πελοποννήσου Παναγιώτη Νίκα να έρχεται με περισσότερο ορμή από άλλες χρονιές. Ηταν άλλωστε αυτός που αργά το βράδυ, δήλωνε πόσο ο Αλέξης Χαρίτσης όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια της κρίσης στήριξε το Φεστιβάλ ως υπουργός (ο κύριος Νίκας είναι εκλεγμένος με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά το θέμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού είναι ο κοινός «ιερός» τόπος που ενώνει άπαντες στην Καλαμάτα) και δίνοντας την υπόσχεση ότι ο ίδιος ως Περιφερειάρχης Πελοποννήσου θα στηρίξει με όλες του τις δυνάμεις το Φεστιβάλ.
Αυτά πέριξ της σκηνής. Γιατί πάνω στην Κεντρική Σκηνή, το ταξιδεμένο σε Νέα Υόρκη, Παρίσι και άλλες μητροπόλεις του κόσμου «The Roots» του Καντέρ Αττού έφερε δέκα άνδρες χορευτές σε μια παράσταση διάρκειας 90 λεπτών, η οποία έμοιαζε με απανωτά επεισόδια διαφορετικών ιστοριών που τα τελευταία τριάντα λεπτά περίπου σου έδιναν την αίσθηση μίας λούπας. Με εκκίνηση μια πολυθρόνα και ένα πικάπ (εναρκτήριο ήταν ένα έργο του Μπραμς) κάθε τόσο ένας άνδρας καθόταν στην πολυθρόνα πριν εμφανισθούν ως σκιές, ως σκέψεις, ως φαντασιοπληξίες, ως φόβοι, ως συνοδοιπόροι, οι υπόλοιποι χορευτές για να αρχίσει μια μάχη σωματική με τις ρίζες της στο χιπ χοπ. Αλλά όχι μόνο: το ενδιαφέρον εδώ είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Αττού έδειξε πώς το -για πολλούς αμφιλεγόμενο ή «κατώτερο» από το κλασσικό, το νεοκλασικό ή το σύγχρονο στυλ- χιπ χοπ συνομιλεί με όλα τα είδη, φέρει μέσα του όλους κώδικες.
Στις χορογραφίες του Αττού, το χιπ χοπ επηρεάζεται από την εμπειρία που έχει ο δημιουργόςστο τσίρκο και στο μποξ, συναντά παραδόσεις χορού της Ευρώπης και μια αδιάκοπη, έντονη εικαστική διάθεση στους φωτισμούς και στις μεταλλαγές της κυρίαρχης εικόνας στο βάθος του σκηνικού. Σαν έργα του Ρόθκο να εξαϋλώνονται πάνω στον τοίχο, ενώ ώρες ώρες, οι χορευτές με τα κοστούμια, τα σακάκια και τα ξεκούμπωτα πουκάμισα, σε αιωρήσεις που θύμιζαν ζεϊμπέκικο, μου έφεραν στο μυαλό έργα του Τσαρούχη, ή θραυσματικές εικόνες από τις δημιουργίες του Δημήτρη Παπαϊωάννου.
Η περίπτωση της Τζόι Αλπουέρτο Ρίτερ που παρουσίασε το «Babae», μόνη στο Στούντιο του Μεγάρου Χορού, ήταν εντελώς διαφορετική. Babae σημαίνει γυναίκα στη γλώσσα της, στη γλώσσα των Φιλιππίνων δηλαδή, και ακριβώς αυτό είδαμε. Μια γυναίκα, που αλλάζει μάσκες, αλλάζει ρόλους, παραμένοντας στο τέλος δυνατή αν και κάπως αποπροσανατολισμένη. Λάγνα, κυνηγημένη, σαν ζώο που προστατεύει το βιός και τα παιδιά της, σαν κόρη που διεκδικεί τη ζωή, διεκδικεί τη μαγεία και την ασκεί. Η αφήγηση αυτή των 40 λεπτών είχε στοιχεία μιας τελετουργίας, σαν να βλέπαμε μια ιέρεια, προσηλωμένη, να μπαίνει σε πολλά διαφορετικά σώματα γυναικών.
Εξω, στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας όπου κάθε βράδυ γίνεται μια παράσταση χορού ανοιχτή σε όλους, η συνθήκη αλλάζει. Οχι όμως η ορμή. Το βράδυ του Σαββάτου, οι τέσσερις άνδρες χορευτές των Trash Dollys, με χιπ χοπ, ακροβατικά, στοιχεία βαριετέ του δρόμου, χιούμορ, σκηνοθετημένους καυγάδες, παρουσίασαν το «Cape Alley». Μια ανδρική, σχεδόν αγορίστικη αναμέτρηση χορού και δεξιοτεχνίας που ξετρέλανε όσους πήγαν συνειδητά, αλλά κυρίως τους περαστικούς που δεν έκρυβαν την έκπληξή τους και αναζητούσαν φιλότιμα εξηγήσεις «τώρα τι συμβολίζει αυτή η κίνηση που έκανε;». Η διαδικασία της γνωριμίας, της μύησης, της δημιουργίας σχέσης έχει αρχίσει.
Στα σημαντικά του πρώτου διημέρου ήταν σίγουρα και η περφόρμανς του κορυφαίου τσέχου χορευτή Γιόζεφ Νατζ, το Μνημοσύνη. Μια σχεδόν ταφική εμπειρία και για τον θεατή, μέσα σε ένα μαύρο κλειστό κουτί που τυλιγμένος σε γάζες ο Νατζ, ο άντρας (μια ξύλινη κούκλα) που έφερε στη σκηνή, ακόμα και οι γάτες, έβγαζαν polaroids, στιγμές μιας ζωη που διαφεύγει. Μια κλασική περφόρμανς που συνομιλούσε με την έκθεση φωτογραφιών του Νατζ στο φουαγιέ.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, το 25ο, με δεύτερη χρονιά στην καλλιτεχνική διεύθυνση την διεθνούς φήμη Λίντα Καπετανέα (ιδρυτικό μέλος των Rootless Root) έχει όλα τα στοιχεία της ορμής, της καθαρότητας, της ανάγκης να πει πολλά, να δείξει πολλά, να ρισκάρει που έχει ένας πίδακας δημιουργίας. Και αποδεικνύει ξανά πως μια πόλη, μια επαρχιακή πόλη, μπορεί να αποκτήσει διεθνή ταυτότητα και σύγχρονη αναφορά παγκοσμίως επενδύοντας σε μια μορφή τέχνης. Και στην Καλαμάτα αυτός είναι ο σύγχρονος χορός. Αδιαμφισβήτητα.
