Τρεις κινήσεις στο παρά πέντε για την αποφυγή των τεκμηρίων του 2020

Με τρείς κινήσεις στο παρά πέντε της λήξης του τρέχοντος οικονομικού έτους, οι φορολογούμενοι, που απέκτησαν φέτος χαμηλά εισοδήματα, αλλά έχουν μεγάλες τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης ή δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων εντός του 2020, μπορούν να αποφύγουν την απόχη των τεκμηρίων.

Πρόκειται για ένα μόνιμο βραχνά για εκατομμύρια φορολογούμενους, οι οποίοι κάθε χρόνο πληρώνουν αυξημένο φόρο με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες και όχι με βάση τα πραγματικά τους εισοδήματα.

Ο κίνδυνος είναι μεγάλος, καθώς πέρυσι, στην παγίδα των τεκμηρίων έπεσαν 2.092.487 φορολογούμενοι, σχεδόν ένας στους τρεις στους οποίους καταλογίστηκε επιπλέον εισόδημα -και φορολογήθηκαν γι αυτό- ύψους 6,41 δισ. ευρώ.  Ειδικότερα:

• Οι δηλώσεις των υπόχρεων που υπέπεσαν στην παγίδα των τεκμηρίων, το 2019 ανήλθαν σε 1.707.635 οι οποίοι αρχικά δήλωσαν εισόδημα 3,27 δισ. ευρώ, αλλά τους καταλογίστηκε επιπλέον  τεκμαρτό εισόδημα ύψους 5,23 δισ. ευρώ, και συνολικά φορολογήθηκαν για εισόδημα ύψους 8,5 δισ. ευρώ.
• Οι σύζυγοι φορολογουμένων που επίσης υπέπεσαν στα τεκμήρια ανήλθαν σε 384.852 και τους καταλογίστηκε τεκμαρτό εισόδημα ύψους 1,18 δισ. ευρώ.

Για να αποφευχθεί, φέτος,  η αυξημένη φορολογική επιβάρυνση υπάρχουν διάφοροι τρόποι παράκαμψης των τεκμηρίων, ώστε ο φόρος να υπολογιστεί στο πραγματικό εισόδημα και όχι στο τεκμαρτό. 
Όμως, ορισμένοι εξ αυτών, πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2020.
Σημειώνεται ότι η επίπτωση της φορολόγησης με βάση τα τεκμήρια δεν εξαντλείται στην πληρωμή υψηλότερου φόρου, αλλά μπορεί να φορολογηθούν με βάση την κλίμακα των ελευθέρων επαγγελματιών, να τους επιβληθεί ειδική εισφορά αλληλεγγύης, αλλά και να χάσουν το δικαίωμα είσπραξης κοινωνικών επιδομάτων και την απαλλαγή από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. που έχουν οι έχοντες χαμηλά πραγματικά ή τεκμαρτά εισοδήματα.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία οι αντικειμενικές δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της συνολικής ετήσιας δαπάνης του φορολογουμένου είναι οι ακόλουθες:

• Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρούμενες κύριες κατοικίες, καθώς και ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες δευτερεύουσες κατοικίες των βοηθητικών χώρων αυτών καθώς και των ιδιόκτητων ή μισθωμένων αυτοτελών ή δωρεάν παραχωρούμενων βοηθητικών χώρων,
• Δαπάνες επιβατικών αυτοκινήτων Ι.Χ.,αυτοκινήτων μικτής χρήσης και αυτοκινήτων τύπου JEEP,
• Δαπάνη ιδιωτικών σχολείων στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης,
• Δαπάνη οικιακών βοηθών (πέραν του ενός), οδηγών αυτοκινήτου, δασκάλων, κλπ.,
• Δαπάνες σκαφών αναψυχής ιδιωτικής χρήσης,
• Δαπάνες αεροσκαφών, ελικοπτέρων, ανεμόπτερων,
• Δαπάνες δεξαμενών κολύμβησης (εσωτερικές και εξωτερικές).

Επίσης, στις παραπάνω αντικειμενικές δαπάνες προστίθεται και ένα ποσόν ως ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης, το οποίο ορίζεται στο ποσό των 3.000 ευρώ, προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και στο ποσό των 5.000 ευρώ, προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.

Οι κινήσεις αποφυγής των τεκμηρίων

Προκειμένου να αποφευχθεί η φορολόγηση βάσει των τεκμηρίων, η νομοθεσία παρέχει «παραθυράκια»  για την κάλυψή τους, είτε με την επίκληση  εισοδημάτων παλαιότερων ετών, είτε με δάνεια ή με πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων.

Επίσης τα εισοδήματα εξουδετερώνονται από έκτακτα εισοδήματα που εισπράχθηκαν εντός του 2020, όπως αποζημιώσεις, εφάπαξ, εισοδήματα από το εξωτερικό,  κέρδη από τυχερά παιχνίδια, αλλά αυτές οι παράμετροι σπανίζουν.

Όσοι φορολογούμενοι δεν είχαν έκτακτα έσοδα το 2020, οι κινήσεις που μπορεί να κάνει έως το τέλος του έτους προκειμένου να αποφύγει τα τεκμήρια είναι:

1. Η λήψη δανείων εντός του 2020 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Αν πρόκειται για αγορά περιουσιακού στοιχείου, π.χ. αυτοκινήτου, θα πρέπει να έχει ληφθεί, βάσει ημερομηνίας, πριν την αγορά του. Αν πρόκειται για δάνειο από συγγενείς και φίλους το «δάνειο» πρέπει να ληφθεί εντός του 2019 και να πληρωθεί και φόρος στο δημόσιο.
2. Η λήψη δωρεών και γονικών παροχών εντός του 2020. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2020 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του (ώστε εάν χρειαστεί να μπορεί να προσκομίσει στις φορολογικές αρχές) σχετικό πιστοποιητικό του αρμοδίου προϊσταμένου ΔOY από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η-12-2020. Οπότε οι προθεσμίες για τις συγκεκριμένες πράξεις «τρέχουν». 
3. Η επίκληση εισοδημάτων παρελθόντων οικονομικών ετών. Πρόκειται για τη  «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» με την οποία μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενος εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από 10, 20, 30 ή και περισσότερα χρόνια, εφόσον βέβαια υπήρχαν.

Ο υπόχρεος, αν διαπιστώσει ότι υπάρχει πρόβλημα τεκμηρίων, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να ανατρέξει στις προηγούμενες φορολογικές του δηλώσεις, να αθροίσει όλα τα εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες (π.χ. μετοχών) κ.λπ., τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων ή άλλα εισοδήματα όπως εφάπαξ παροχές ασφαλιστικών ταμείων, κέρδη από λαχεία, δωρεές.

Από το άθροισμα που θα προκύψει, να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).

Το ποσό που θα απομείνει είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να επικαλεστεί για να καλύψει τη διαφορά τεκμηρίων. Η επίκληση των παλαιότερων εισοδημάτων, δεν μπορεί να γίνεται εσαεί, αλλά μέχρι το ποσό που απαιτείται κάθε φορά και εφόσον υπάρχει “απόθεμα”. Δηλαδή ο φορολογούμενος που έχει απόθεμα ύψους 50.000 ευρώ από προηγούμενες φορολογικές δηλώσεις, αν χρησιμοποιήσει για ένα έτος το ποσό των 10.000 ευρώ, για τα επόμενα έτη θα έχει διαθέσιμο ποσό ύψους 40.000 ευρώ, το οποίο σταδιακά θα απομειώνεται.