Υστατη ευκαιρία ρύθμισης χρεών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Μια τελευταία ευκαιρία διακανονισμού των χρεών τους προς τις τράπεζες, τα funds και το Δημόσιο πριν οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη για να κηρύξουν πτώχευση, θα έχουν οι δανειολήπτες και μετά τον Απρίλιο, όταν θα εκπνεύσει το υφιστάμενο πλαίσιο προστασίας πρώτης κατοικίας.

Η ρύθμιση των χρεών που έχουν τα φυσικά πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα θα προβλεφθεί ως παράπλευρη δυνατότητα στο πλαίσιο του νέου πτωχευτικού νόμου που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και ο οποίος θα αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη που θα καταργηθεί επίσης από τα τέλη Απριλίου. Η δυνατότητα ρύθμισης χρεών θα παρασχεθεί μέσω μιας νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα «στηθεί» στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους και στην οποία κάποιος ιδιώτης ή επιχείρηση θα μπορεί να «φορτώσει» όλα τα χρέη που τον βαρύνουν, δηλαδή τόσο τα δάνεια προς τις τράπεζες ή τα funds, αλλά και κάθε είδους οφειλή προς άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα ή ακόμη και ιδιώτη.

Η λειτουργία της πλατφόρμας δεν θα στοχεύει στην προστασία της πρώτης κατοικίας, όπως συμβαίνει σήμερα. Θα είναι μια ύστατη προσπάθεια για τη συνολικότερη ρύθμιση χρεών που έχουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, όπως συμβαίνει σήμερα μέσω του νόμου Κατσέλη, αλλά με εξωδικαστικό τρόπο και κυρίως αυτοματοποιημένο.

Αλγόριθμος

Η ρύθμιση που θα προτείνεται μέσω της πλατφόρμας θα προκύπτει βάσει ενός αλγορίθμου που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις υποχρεώσεις που έχουν το νοικοκυριό, ο επαγγελματίας ή η επιχείρηση, καθώς και τα εισοδήματα και την περιουσιακή κατάσταση.

Η προτεινόμενη εξωδικαστική ρύθμιση θα είναι όμως εθελοντική, δηλαδή δεν θα δεσμεύει όλους τους πιστωτές, αφού όποιος από τους πιστωτές δεν συμφωνεί με αυτή θα μπορεί να την απορρίπτει. Η καταγραφή, ωστόσο, όλων των χρεών που έχει ένα φυσικό πρόσωπο ή ένα νομικό πρόσωπο, θα επιτρέπει μια ρεαλιστική ανάλυση της πραγματικής δυνατότητάς του να ρυθμίσει τα χρέη του, πριν κηρύξει πτώχευση ενώπιον του δικαστηρίου.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η υποβολή της αίτησης στην πλατφόρμα θα συνοδεύεται με προστασία από νομικές ενέργειες του πιστωτή. Η προστασία όμως αυτή θα είναι για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, δηλαδή π.χ. για ένα μήνα έως ότου όλοι οι πιστωτές αποδεχθούν ή απορρίψουν την προτεινόμενη ρύθμιση, μια διαδικασία που θα γίνεται επίσης ηλεκτρονικά. Πέραν αυτής της προθεσμίας και εφόσον η ρύθμιση δεν προχωρήσει, οι πιστωτές θα μπορούν να προβούν στην κατάσχεση και στον πλειστηριασμό της ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη, χωρίς περιορισμό.

Οι τράπεζες προτείνουν στη φάση αυτή να υπάρξει ένα είδος επιδότησης της δόσης του δανείου από την πλευρά του κράτους. Με βάση αυτή την πρόταση, η επιδότηση θα αφορά ευπαθή νοικοκυριά και εφόσον αυτά τηρούν τη ρύθμιση που θα προκύψει από την αυτοματοποιημένη λύση που θα δοθεί μέσω της πλατφόρμας. Η πρόταση αυτή προσκρούει στις αντιρρήσεις των θεσμών που θεωρούν ότι οι πλειστηριασμοί ακινήτων πρέπει εκ νέου να ενεργοποιηθούν χωρίς περιορισμούς. Οι αντιρρήσεις των θεσμών λαμβάνουν ως δεδομένο ότι όσοι χρήζουν βοήθειας έχουν ήδη καταφύγει στον νόμο Κατσέλη και προστατεύονται, ενώ όσοι πληρούν τα κριτήρια έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν έως τα τέλη Απριλίου στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για την προστασία της πρώτης κατοικίας.

Εφόσον η εξωδικαστική ρύθμιση χρεών δεν προχωρήσει, η λύση θα είναι η πτώχευση, η οποία θα αποφασίζεται ενώπιον των δικαστηρίων. Το νέο πτωχευτικό πλαίσιο θα προβλέπει τη δεύτερη ευκαιρία, δηλαδή τη δυνατότητα ενός ιδιώτη ή μιας επιχείρησης να απαλλαγεί από τα χρέη. Η απαλλαγή θα αποφασίζεται από το δικαστήριο, το οποίο προηγουμένως θα διατάσσει τη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του οφειλέτη. Από το προϊόν της ρευστοποίησης θα ικανοποιούνται σύμμετρα οι πιστωτές και το υπόλοιπο της οφειλής που δεν καλύπτεται από το προϊόν της ρευστοποίησης θα διαγράφεται μετά ένα ή δύο  χρόνια.

Στεγαστικό επίδομα μετά την πτώχευση

Οι θεσμοί φέρονται να αποδέχονται μια λύση που θα έχει τη μορφή του στεγαστικού επιδόματος και το οποίο δεν θα συνδέεται με την προστασία της πρώτης κατοικίας. Το επίδομα θα δίνεται στο πλαίσιο της άσκησης κοινωνικής πολιτικής από την πλευρά της κυβέρνησης και θα αφορά ουσιαστικά εκείνους που μένουν άστεγοι, είτε επειδή η ακίνητη περιουσία έχει βγει στον πλειστηριασμό ή έχει περάσει στην κυριότητα της τράπεζας ή του fund που αγόρασε το δάνειο, είτε επειδή ρευστοποιήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας της πτώχευσης.

Τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια που είναι σήμερα στην κατοχή των τραπεζών προσεγγίζουν τα 24 δισ. ευρώ, ενώ άλλα 37 δισ. ευρώ είναι τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια μικρών, μεσαίων και μεγαλύτερων επιχειρήσεων, πολλά από τα οποία συνοδεύονται με υποθήκες. Στα «κόκκινα» δάνεια που βρίσκονται ακόμη στην κατοχή των τραπεζών θα πρέπει να προστεθούν άλλα 7 δισ. ευρώ, που είναι οι οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες, αλλά το πρόβλημα δεν εξαντλείται εκεί. Ηδη, δάνεια αξίας 40 δισ. ευρώ περίπου έχουν μεταβιβαστεί σε funds μέσω των πωλήσεων των χαρτοφυλακίων που προχώρησαν οι τράπεζες. Βασική πηγή ανησυχίας από την πλευρά της κυβέρνησης δεν είναι μόνο οι πρακτικές που θα ακολουθήσουν οι τράπεζες, αλλά οι πρακτικές που θα ακολουθήσουν κυρίως τα funds τα οποία έχουν αγοράσει ή θα αγοράσουν τα δάνεια μέσω των μαζικών τιτλοποιήσεων που δρομολογούν οι τράπεζες στο πλαίσιο του «Ηρακλή». 

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των ακινήτων που συνδέονται με τα δάνεια που θα μεταβιβαστούν μέσω των τιτλοποιήσεων προσεγγίζει τις 140.000 και δημιουργεί μία εν δυνάμει βόμβα για την επόμενη μέρα, μετά τη λήξη του σημερινού προστατευτικού πλαισίου.

​​​​​​Το γεγονός ότι κάθε fund μπορεί να διαμορφώσει ελεύθερα την πολιτική που θα ακολουθήσει σε ό,τι αφορά τον τρόπο ρύθμισης των δανείων που περιέρχονται στην κυριότητά του, σε συνδυασμό με το ότι ο μηχανισμός του «Ηρακλή» θέτει ψηλά τον πήχυ σε ό,τι αφορά την εισπραξιμότητα των δανείων αυτών προκειμένου να μπορεί να διασφαλίσει την κρατική εγγύηση, δημιουργεί πονοκέφαλο για το κατά πόσον η αγορά των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων, αλλά και όλων των ενυπόθηκων οφειλών, θα οδηγήσει σε μαζικούς πλειστηριασμούς για όσους δεν ρυθμίζουν τα δάνειά τους ή για όσους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί.