Παρά το γεγονός πως στην Ορθόδοξη Εκκλησία αρκετοί είναι οι Άγιοι προστάτες διαφόρων ασθενειών, οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός θεωρούνται οι κατεξοχήν προστάτες των ανθρώπων που δοκιμάζεται η υγεία τους.
Οι Άγιοι Ανάργυροι, «βρίσκονται» σε κάθε νοσοκομείο, ενώ σίγουρα δεν υπάρχει ασθενής που να μην ανάψει ένα κερί στη μνήμη τους.
Γιατί όμως λέγονται «Ανάργυροι» και από πού ξεκινά η παράδοση που τους θέλει προστάτες των ασθενών;
Ο Κοσμάς και ο Δαμιανός, γεννήθηκαν και έζησαν στην Συρία των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Σύμφωνα με την βιογραφία τους τα δύο αδέρφια σπούδασαν διάφορες επιστήμες όμως αυτή η οποία τους κέρδισε ήταν η ιατρική.
Μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα τα δυο αδέρφια έγιναν γνωστά σε ολόκληρη την χώρα τους αλλά και στην Μικρά Ασία.
Οι λόγοι ήταν δύο. Η αποτελεσματικότητα τους αλλά και η απόφαση τους να μην λαμβάνουν χρήματα από τους φτωχούς. Έτσι η Εκκλησία τους έδωσε το προσωνύμιο «Ανάργυροι» αυτοί δηλαδή που είναι υπεράνω του χρήματος.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι συγκεκριμένοι αδερφοί από την Συρία δεν είναι οι μοναδικοί Άγιοι Ανάργυροι που τιμά η Εκκλησία.
Την 1η Ιουλίου τιμούνται επίσης δυο άλλοι Άγιοι Ανάργυροι, επίσης Κοσμάς και Δαμιανός, οι οποίοι ήταν Ρωμαίοι στην καταγωγή. Εκείνοι έζησαν στην Ρώμη το 280 μ.Χ. Ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα τους ήταν πως έπεισαν τον ίδιο τον αυτοκράτορα Καρίνο να ασπαστεί την χριστιανική πίστη.
Τους δολοφόνησε ο μέντορας τους, αυτός δηλαδή που τους δίδαξε την ιατρική επιστήμη, εξαιτίας της φήμης τους που είχε επισκιάσει τη δική του.
Στις 17 Οκτωβρίου επίσης γιορτάζουν Άγιοι Ανάργυροι, οι Κοσμάς Δαμιανός, Λεόντιος, Άνθιμος και Ευπρέπιος. Έζησαν περίπου την ίδια εποχή με τους προηγούμενους στην περιοχή της Αραβίας.
Και εκείνοι πραγματοποιούσαν ιατρικές πράξεις χωρίς να πληρώνονται και δίδασκαν τον χριστιανισμό.
Βασανίστηκαν προκειμένου να απαρνηθούν την χριστιανική πίστη τους και θανατώθηκαν δι αποκεφαλισμού.
Το γεγονός του ότι όλοι οι Ανάργυροι Άγιοι γιάτρευαν ασθενείς χωρίς χρήματα, αναφέρεται με ιδιαίτερη έμφαση και στην σχετική υμνογραφία.
