Χτισμένος το 1283 από τον Ιωάννη Άγγελο Κομνηνό Δούκα, ο βυζαντινός ναός της Πόρτας Παναγιάς, δίπλα στον ποταμό Πορταϊκο, απέναντι από την Πύλη, στον οικισμό της Πόρτας, σε απόσταση 18 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης των Τρικάλων, κρύβει μία σημαντική ιδιαιτερότητα που δεν συναντάται σε κανέναν άλλο ναό της χώρας.
Η θέση των εικόνων του Χριστού και της Παναγίας βρίσκονται σε αντρίστροφη θέση εκατέρωθεν της Κύριας Πύλης, κάτι που την κάνει την μοναδική Δεξιοκρατούσα Παναγία στον Ελλαδικό χώρο (ο Χριστός βρίσκεται αριστερά και η Παναγία δεξιά, ενώ στη χριστιανική παράδοση ισχύει το αντίστροφο).
Γνωστή και ως Παναγία των Μεγάλων Πυλών, πρόκειται για τρίκλιτη, σταυρεπίστεγη βασιλική, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, και παρότι κατά το πέρασμα των χρόνων είχε υποστεί αρκετές ζημιές, έχει καταφέρει να διατηρήσει σε καλή κατάσταση αρκετά χαρακτηριστικά της στοιχεία, όπως οι τοιχογραφίες του 18ου αιώνα και το αρχικό δάπεδο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, το μαρμαρόγλυπτο τέμπλο του ναού με τις αξιόλογες ψηφιδωτές εικόνες του Χριστού και της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Αξίζει να αναφερθεί ότι το άλλοτε καθολικό της μονής ιδρύθηκε στη θέση ή στην περιοχή ιερού του Απόλλωνα ή της Αθηνάς.
