Ένα επιβλητικό βενετσιάνικο φρούριο στη νότια ακτή του νομού Χανίων, στα σύνορα σχεδόν με το νομό Ρεθύμνου, σε απόσταση 75 χλμ. από τα Χανιά και 15 χλμ. από τη Χώρα Σφακίων, κάθε χρόνο τέτοια εποχή πρωταγωνιστεί στις ιστορίες και τις αφηγήσεις των ντόπιων, και κυρίως των παλαιότερων.
Ο λόγος για το θρυλικό Φραγκοκάστελο, ένα επιβλητικό κάστρο όπου έχουν διαδραματιστεί σημαντικά γεγονότα της ιστορίας, τόσο κατά την εποχή της Ενετοκρατίας, όσο και επί οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ένα από αυτά είναι και το γεγονός που συνδέεται άμεσα με το μύθο των Δροσουλίτων, που «ξυπνούν» κάθε χρόνο τις τελευταίες ημέρες του Μαΐου και τις πρώτες του Ιουνίου.
Επί Τουρκοκρατίας, λοιπόν, ο Χατζή Μιχάλης Νταλιάνης με μια ομάδα πολεμιστών, συνολικά 600 άντρες, αντιστάθηκαν στους πολιορκητές υπερασπιζόμενοι το κάστρο για περισσότερο από μία εβδομάδα, πολεμώντας ενάντια 8.000 Τούρκων. Στο τέλος, ωστόσο, 335 από αυτούς έχασαν την ζωή τους, ανάμεσα στους οποίους και ο Νταλιάνης.
Σύμφωνα με την παράδοση, τα άψυχα σώματα των πολεμιστών έμειναν άταφα, τα οποία σκεπάστηκαν από την άμμο που έφερε δυνατός αέρας που φύσηξε στην περιοχή από την κοντινή παραλία Ορθή Άμμος.
Έτσι, κάθε χρόνο στα τέλη της άνοιξης οι συγκεκριμένοι πολεμιστές «ξυπνούν» και περιφέρονται ο ένας πίσω από τον άλλο για περίπου 10 λεπτά κατά την ανατολή του ήλιου. Οι σκιές που περπατάνε προς το κάστρο και χάνονται στη θάλασσα είναι ορατές μόνο με άπνοια και αυξημένη υγρασία στην ατμόσφαιρα τις πρωινές ώρες.
Αν και πολλοί ισχυρίζονται ότι έχουν δει τις σκιές των πολεμιστών, υπάρχει και μια λογική ερμηνεία γι αυτό καθώς πρόκειται για αντικατοπτρισμό που οφείλεται στη διάθλαση των ηλιακών ακτίνων στο νέφος της πρωινής δροσιάς, απ’ όπου πήραν και το όνομά τους «Δροσουλίτες».
Πέρα από τον μύθο, το Φραγκοκάστελο στέκει αγέρωχο στο πέρασμα του χρόνου, θυμίζοντας την ένδοξη ιστορία της Κρήτης. Σήμερα, ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει την επίσκεψή του σε αυτό με δροσιστικά μακροβούτια στην ομώνυμη αμμώδη παραλία με τα ρηχά νερά ή στην Ορθή Άμμο, λίγο μετά από αυτό.
