Νάξος: Πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο μελετούν τη Λαγκούνα – Η αρχαία παραλία και η ιδέα που μπορεί να σώσει τον πλανήτη

Τι κάνει τη Λαγκούνα ξεχωριστή; Πού κρύβεται η αρχαία παραλία; Ποια μέθοδος πράσινης πρακτικής ανακαλύφθηκε στο νησί που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον μέχρι και της Ιαπωνίας; Γιατί οι παραλίες της Δυτικής Νάξου, όπως ο Αγιος Προκόπιος έχουν αυτά τα διαυγή νερά; Απαντήσεις για όλα αυτά και ακόμα περισσότερα μας έδωσε η κ. Ευελπίδου αλλά και ο Laguna Coast Foundation, ο οργανισμός που στοχεύει στην υποστήριξη του σχεδίου αναβάθμισης και προστασίας της σπάνιας αυτής περιοχής.

Γιατί η Λαγκούνα του αεροδρομίου είναι τόσο σημαντική

Μόνο τυχαίο δεν είναι που αυτός ο παράκτιος υγρότοπος των Κυκλάδων, μόλις 3 χιλιόμετρα από την πόλη της Νάξου, έχει γίνει case study για ξένα πανεπιστήμια. Πρόκειται για έναν επί γης παράδεισο που προσφέρει εξαιρετικές κλιματολογικές συνθήκες, σπάνια γεωλογικά φαινόμενα, ένα μοναδικό υποθαλάσσιο κόσμο και μια πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Ηταν το φυσικό λιμάνι του νησιού στην αρχαιότητα και αποτελεί μια ζωντανή μαρτυρία της ιστορίας της ανθρωπότητας καθώς αποτελεί ένα παιχνίδι καταστροφής και δημιουργίας, ανάμεσα στην ξηρά και τη θάλασσα.

Εδώ βρίσκεται η αλυκή της Νάξου και ουσιαστικά έχουμε ένα σύμπλεγμα διαφορετικών οικοτόπων σε μια έκταση 1.000 στρεμμάτων, με περισσότερα από 80 είδη φυτών, που αποτελεί και στάση για τα αποδημητικά πουλιά. Παλαιότερα αυτή η αλυκή ήταν ένας παραθαλάσσιος υγρότοπος που επικοινωνούσε απευθείας με τη θάλασσα, αλλά με τα χρόνια κατασκευάστηκε φράγμα που παγίδευε τα νερά, έτσι σήμερα μόνο μια τάφρος συνδέει τα γλυκά νερά με το Αιγαίο Πέλαγος.

Δείτε το βίντεο:

Παράλληλα, η εξέλιξη και η ιστορία της περιοχής αποτελεί το κλειδί σε βασικά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της βιοποικιλότητας, την κλιματική κρίση και την ολιστική προσέγγιση για τη ζωή.

Τι έκαναν τα πανεπιστήμια στην αποστολή τους

Η ερευνητική αποστολή αποτελούμενη από περισσότερους από 50 επιστήμονες, διοργανώθηκε από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως. Στόχος ήταν να γίνουν μετρήσεις, να αντληθούν δεδομένα και να κατανοηθεί η ιδιαίτερη σημασία της περιοχής.

Τα πανεπιστήμια που συμμετείχαν ήταν αυτά της Βουδαπέστης, της Μαδρίτης, της Στοκχόλμης, του Aix-Marseille (Γαλλία) και του Charleston (Η.Π.Α.), ενώ η καθηγήτρια Νίκη Ευελπίδου είχε την ευθύνη του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Οι φοιτητές χωρίζονται σε ομάδες, βγάζουν ίζημα, κάνουν μετρήσεις και από τα δεδομένα μετά βλέπουν τι θα συμβεί στο περιβάλλον τα επόμενα χρόνια. Θα μετακινηθεί η θάλασσα; Προς τα πού; Πόσο;

 

Η αρχαία παραλία

Η Λαγκούνα (Laguna Coast) είναι είναι ένα ιδιαίτερο περιβάλλον μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας καθώς πίσως της έχει μία λιμνοθάλασσα, ενώ μπροστά καλύπτεται από 4 σειρές υφάλων. Οι ύφαλοι είναι μεγάλες πλάκες (εξ ου και η ονομασία Πλάκα της διάσημης παραλίας του νησιού) και το αξιοσημείωτο είναι ότι ουσιαστικά αποτελούν οι ίδιοι μία αρχαία παραλία, που η φύση την τσιμεντοποίησε με ό,τι υλικό υπήρχε: βότσαλα, άμμο, κοχύλια… Πρόκειται για ένα αρχαίο μνημείο της φύσης, το οποίο μάλιστα γέννησε σε εκείνη την περιοχή μία ιδέα που μπορεί να βοηθήσει ολόκλρο τον πλανήτη.

«Η Laguna Coast της Νάξου είναι ένα μέρος με συνθήκες ιδανικές, ένα μέρος που κάποτε η ζωή ευδοκίμησε και μπορεί να το κάνει ξανά» όπως ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Laguna Coast Foundation, Αντώνης Πιτταράς.

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Laguna Coast Foundation, Αντώνης Πιτταράς

Η ιδέα που γεννήθηκε στη Νάξο και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο
Ως γνωστό εδώ και πολλά έτη βιώνουμε την αναθέρμανση του πλανήτη με τους πάγους να λιώνουν και ολοένα και περισσότερο νερό να εισέρχεται στην ωκεάνια λεκάνη. Τα αποτελέσματα είναι ορατά σε πολλά σημεία της Γης, ενώ οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για  περιοχές που θα κατακλυστούν από νερό. Η κ. Ευελπίδου μία ημέρα, πριν χρόνια, που φύσαγε πολύ στη Νάξο, ανέβηκε στις αμμοθίνες της Λαγκούνας και άρχισε να αναρωτιέται: «Είναι ένα τρωτό και ευαίσθητο περιβάλλον, η άμμος είναι τόσο λεπτή, άρα θα έπρεπε να την παίρνει το κύμα. Γιατί δεν φεύγει;». Η απάντηση είναι ότι δεν εξαφανίζεται λόγω των υφάλων καθώς η κυματική δράση εκτονώνεται και είναι πραγματικά ένα τεράστιο δώρο για τη Νάξο το γεγονός ότι στη δυτική πλευρά υπάρχουν τόσοι ακτόλιθοι στη θάλασσα και προστατεύουν τις μαγευτικές παραλίες.

Από εκεί γεννήθηκε μία ιδέα για να προστατευτούν και οι περιοχές που δεν έχουν ακτολίθους. Γιατί να μη μιμηθούμε τη φύση που συνεκτικοποίησε το υλικό της; Γιατί να μη φτιάξουμε ακτολίθους με άμμο και στοιχεία της παραλίας που πρέπει να προστατεύσουμε; Τα πειράματα έγιναν, ήταν άκρως επιτυχημένα και δημιουργήθηκε μία νέα μέθοδος πράσινης πρακτικής. Ετσι η Νάξος έδωσε στίγμα στην παγκόσμια κοινότητα για το τι πρέπει να κάνουμε για να αποφύγουμε τη διάβρωση. Ο διδάκτωρ του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος κ. Γιάννης Σαΐτης επισήμανε ότι η μέθοδος αυτή πλέον ταξιδεύει μέχρι την Ιαπωνία και έχει τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

Οι πολύ σημαντικές αμμοθίνες και γιατί δεν πρέπει να… μισούμε τα φύκια και τις πέτρες στη θάλασσα

Οι αμμοθίνες διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και προστασία του περιβάλλοντος και αυτό γίνεται πολύ ορατό στη Λαγκούνα. Είναι το πρώτο «τείχος» στα μεγάλα κύματα, τα οποία όπως όλα δείχνυον θα τα συναντάμε όλο και πιο συχνά πια. Αν πίσω από μία παραλία υπάρχει για παράδειγμα απλώς ένας τοίχος, το νερό επιστρέφει πίσω με την ίδια δύναμη και παρασέρνει τα πάντα στο διάβα του. Αν όμως υπάρχουν αμμοθίνες, το κύμα περνάει από μέσα και δεν επιστρέφει με την ίδια ενέργεια. Και καμία φορά οι τουρίστες αγανακτούν με τις αμμοθίνες, τις πέτρες στη θάλασσα ή τα φύκια, αλλά αν ήξεραν τη σημασία τους θα σκέφτονταν διαφορετικά. Για παράδειγμα: Εχετε πάει σε δάσος και να θυμώσετε που τα φύλλα είναι κάτω; Ετσι και τα φύκια είναι τα φύλλα της βλάστησης μέσα στο νερό και μάλιστα είναι δείκτης καθαρότητας για το μέρος που κολυμπάμε.

Γιατί οι παραλίες της Νάξου έχουν τόσο διαυγή νερά;

Στη Λαγκούνα βλέπεις κανείς επίσης και σπηλαιώσεις για τις οποίες μαθαίνει κανείς πολύ σημαντικά πράγματα, όπως επί παραδείγματι για τον γρανοδιορίτη που υπάρχει εκεί, ένα πυριγενές πέτρωμα με πολύ χαλαζιακό υλικό που βγάζει την πιο ποιοτική άμμο που υπάρχει. Γι αυτό και το νησί είναι γεμάτο από μοναδικές παραλίες με διαυγή νερά και μία καταπληκτική άμμο που δεν καίει και δεν κολλάει.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς

Η ενημέρωση του κοινού είναι πάντα κομβικής σημασίας προκειμένου να υπάρξει ευαισθητοποίηση στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Στη Λαγκούνα, οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες της Νάξου είχαν τη δυνατότητα να συναντήσουν τους επιστήμονες και να ενημερωθούν για όσα γίνονται στο σημείο. Οπως είπε ο κοσμήτορας της Σχολής Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Εμμανουήλ «στο ΕΚΠΑ γίνεται έρευνα αιχμής και είναι σημαντικό αυτή η έρευνα να διαχυθεί στην κοινωνία».

Οι δράσεις που πρέπει να γίνουν είναι πολλές και συνδέονται και με την αλλαγή της στάσης μας και της εικόνας που έχουμε για το ελληνικό καλοκαίρι και τα μπάνια στη θάλασσα, αλλά και για το τουριστικό προϊόν που προσφέρουμε. Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πρέπει να προστατεύσουμε τις παραλίες μας με κάθε τρόπο. Πέτρες και φύκια μέσα στο νερό δρουν ως «πέπλο προστασίας» και γι’ αυτό είναι μεγάλο λάθος όταν δήμοι ή ιδιώτες προχωρούν στην απομάκρυνσή τους για να δημιουργήσουν ένα πιο ειδυλλιακό τοπίο. Επίσης το να παρκάρουμε σχεδόν πάνω στην παραλία, κάτι που βλέπουμε πολύ συχνά στα νησιά το καλοκαίρι, είναι «τραυματικό» για το περιβάλλον. Ειδικά για τη Λαγκούνα, η Laguna Coast Foundation έχει καταρτίσει ένα master plan για την αποκατάσταση της λίμνης και τον μετριασμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στην περιοχή της ακτής.