Χωρίς δεύτερη σκέψη όταν κάποιος φέρνει στο νου του εικόνες καλοκαιριού στην Ελλάδα αυτές σίγουρα συμπεριλαμβάνουν χρυσαφένιες, αμμώδεις ακρογιαλιές ή παραλίες με λευκό βοτσαλάκι, κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά και τσιπουράκι δίπλα στη θάλασσα. Τα ελληνικά νησιά βρίθουν από επιλογές για όλους, προσφέροντας στον καθένα ξεχωριστά αυτό που πραγματικά έχει ανάγκη.
Σε αυτό το σημείο, ωστόσο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τον πλούτο της Ελλάδας και την πολύπλευρη προσωπικότητα του εκάστοτε προορισμού, με τους περισσότερους από αυτούς να έχουν να προσφέρουν κάτι παραπάνω πέραν των ονειρικών παραλιών τους. Δεν είναι λίγα, λοιπόν, τα νησιά στη χώρα μας που διαθέτουν εξίσου όμορφα και γραφικά ορεινά χωριά στην ενδοχώρα τους, τα οποία καταφέρνουν με κάποιον κέντρο να κλέψουν τις εντυπώσεις των επισκεπτών τους με την ανόθευτη ομορφιά και την απαράμιλλη γραφικότητά τους.
Γλώσσα, Σκόπελος
Στο διήγημα του Παπαδιαμάντη «Η Νοσταλγός» αναφέρεται ως «ψηλό χωριό», λογικό αν αναλογιστεί κανείς ότι συναντάται σε υψόμετρο 300 μέτρων, 200 μέτρων παραπάνω από την χώρα της Σκοπέλου. Ο λόγος για τη Γλώσσα, το γραφικό οικισμό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού με τους 750 περίπου μόνιμους κατοίκους. Χτισμένη αμφιθεατρικά στο λόφο πάνω από το λιμάνι του Λουτρακίου, που είναι και το επίνειό της, ξεχωρίζει για την παραδοσιακή ατμόσφαιρα που την χαρακτηρίζει.
Τα σπίτια της είναι διώροφα με μακεδονικές επιρροές, κεραμικές στέγες και ξύλινα μπαλκόνια, ενώ στα γεμάτα σκαλιά καλντερίμια της μπορεί να συναντήσει κανείς ακόμη και γυναίκες με τοπικές, παραδοσιακές φορεσιές. Επιπλέον, οι κάτοικοι του οικισμού διατηρούν μέχρι σήμερα ήθη και έθιμα που ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο.
Η προέλευση της ονομασίας της Γλώσσας δεν έχει καθοριστεί επακριβώς ακόμη, καθώς πολλοί την αποδίδουν στο γλωσσοειδές σχήμα του κάβου, ενώ άλλοι την συνδέουν με την Κνώσσα, την πόλη που έφτιαξαν στο ίδιο σημείο οι Μινωίτες, οι πρώτοι οικιστές του νησιού. Η πιο χιουμοριστική εκδοχή, πάντως, σύμφωνα με τους κατοίκους της είναι το γεγονός ότι σου βγαίνει η γλώσσα για να ανέβεις τα σκαλιά της.
Στα αδιαμφισβήτητα ατού της η ασύγκριτη θέα που απλώνεται μπροστά της και φτάνει από τη Σκιάθο μέχρι και την Εύβοια, στην οποία οφείλεται και ο χαρακτηρισμός ως το «μπαλκόνι της Σκοπέλου».
Λεύκες, Πάρος
Ο πιο όμορφος και γραφικός οικισμός της Πάρου δεν βλέπει τα νερά του Αιγαίου, ούτε χαρακτηρίζεται από την θαλασσινή του αύρα. Βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού, αποτελεί τον ορεινότερο οικισμό του και ξεχωρίζει για την γραφικότητα και την ηρεμία σε κυκλαδίτικο φόντο που τον διακρίνει.
Ο λόγος για τις όμορφες Λεύκες, αναμφίβολα ένα από τα ομορφότερα χωριά όχι μόνο του νησιού, αλλά όλων των Κυκλάδων. Η ονομασία του οφείλεται στο γεγονός ότι η περιοχή ήταν γεμάτη με λεύκες, ενώ η ίδρυσή του υπολογίζεται περίπου στον 15ο αιώνα. Γι αυτό και έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός, με την έλευση των αυτοκινήτων σε αυτόν να έχει απαγορευτεί.
Αυτό που εντυπωσιάζει τους επισκέπτες του, εκτός από την απαράμιλλου κάλους κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική του, η ηρεμία και η γαλήνη που συναντά κανείς, ακόμη κι αν βρίσκεται σε κάποιο από τα πιο δημοφιλή νησιά των Κυκλάδων. Γραφικά στενά σοκάκια με ασπρισμένους αρμούς, πάλλευκα χαμηλά σπίτια με ολάνθιστες αυλές και αρκετές εκκλησίες -οι περισσότερες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα- στα όσα θα αντικρίσει κανείς στις βόλτες του στο χωριό.
Η διαδρομή από την κεντρική πλατεία καταλήγει στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας,η πιο χαρακτηριστική του χωριού, στην πλατεία της οποίας λειτουργεί παραδοσιακό καφενείο- σήμα κατατεθέν την περιοχής για την δροσιστική σπιτική λεμονάδα του. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, και το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού το οποίο μεταφέρει τον επισκέπτη του στις αρχές του 20ου αιώνα.
Αγιάσος, Λέσβος
Ένας γραφικός οικισμός που μέχρι σήμερα διατηρεί αναλλοίωτα τα παραδοσιακά του χαρακτηριστικά. Αυτός είναι η Αγιάσος, η κωμόπολη της Λέσβου σε απόσταση 27 χλμ. από την πόλη της Μυτιλήνης, στην ενδοχώρα του νησιού.
Χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές του όρους Όλυμπος, συναντάται σε υψόμετρο 460 μέτρων και αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Λέσβου, παρόλο που δεν βρέχεται από θάλασσα. Χαρακτηρισμένη ως παραδοσιακός οικισμός, η Αγιάσος ξεχωρίζει στις επιλογές του κοινού για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της, τα πολύχρωμα σπίτια και τα λιθόστρωτα γραφικά καλντερίμια που ενδείκνυνται για βόλτες που μεταφέρουν στο παρελθόν.
Στα πιο σημαντικά αξιοθέατα του χωριού ο ναός της Παναγίας, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες της Λέσβου. Διαθέτει σπάνια κειμήλια καθώς και την βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας με την χαρακτηριστική επιγραφή «Μήτηρ Θεού Αγία Σιών», που σύμφωνα με την παράδοση, έφερε από την Ιερουσαλήμ ο μοναχός Αγάθωνας. Από την παραφθορά της επιγραφής που έφερε η εικόνα προέκυψε και η ονομασία Αγιάσος.
Στα όσα αξίζει κανείς να επισκεφτεί στην Αγιάσο και το Λαογραφικό Μουσείο του Αναγνωστηρίου Αγιάσου με μια μεγάλη ποικιλία εκθεμάτων από την τοπική βιοτεχνία, οικοτεχνία και λαϊκή τέχνη. Αξίζει να αναφερθεί ότι η γραφική κωμόπολη κατά τον 19ο αιώνα αποτέλεσε σημαντικό οικονομικό κέντρο της Λέσβου, καθώς είχει ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη βιοτεχνική δραστηριότητα. Μέχρι σήμερα στην Αγιάσο διατηρούνται ανεπτυγμένες και με μεγάλη παράδοση η μουσική, το θέατρο και η αγγειοπλαστική.
Απείρανθος, Νάξος
Καλντερίμια χαρακτηριστικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με θολωτές καμάρες, όμορφα παλιά διώροφα σπίτια και πλατείες με παραδοσιακά καφενεία, εντυπωσιακοί ενετικοί πύργοι και ενδιαφέροντα μουσεία συνθέτουν την εικόνα του δημοφιλέστερου ορεινού χωριού της Νάξου.
Χτισμένο σε υψόμετρο 650 μ., «τ’ Απεράθου» –όπως αποκαλούν το χωριό οι Ναξιώτες– συναντάται σε απόσταση 32 χλμ. από την Χώρα του νησιού και διατηρεί αναλλοίωτo το τοπικό χρώμα και την ιδιότυπη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του από την εποχή της Ενετοκρατίας. Η Απείρανθος, λοιπόν, φημίζεται για τα κτηνοτροφικά προϊόντα, το κρασί και την κουζίνα της, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της, το οποίο παραπέμπει στην κρητική διάλεκτο.
Από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία του χωριού ο καλοδιατηρημένος πύργος του Ζευγώλη, χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, που δεσπόζει στην είσοδο του χωριού και είναι χτισμένος πάνω σε βράχο. Από εδώ, μάλιστα, ξεκινάει και η βόλτα στα καλτερίμια του χωριού, καταλήγει στην «πλάτσα», την κεντρική πλατεία με τα παραδοσιακά καφενεία.
Την προσοχή του κοινού τραβούν, επίσης, η εκκλησία της Παναγιάς της Απειραθίτισσας (του 18ου αιώνα), που είναι μία από τις μεγαλύτερες του νησιού, και ο πύργος του Μπαρδάνη (17ος αιώνας). Στο χωριό, μάλιστα, λειτουργεί και η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη των Κυκλάδων, η Βιβλιοθήκη Νίκου Νικ. Γλέζου, καθώς κι ένας γυναικείος συνεταιρισμός παραδοσιακής τέχνης, απ’ όπου θα ψωνίσετε όμορφα υφαντά και εργόχειρα.
Τέλος, δείγμα της πολιτισμικής άνθησης του χωριού αποτελούν τα πέντε μουσεία του: το Αρχαιολογικό Μουσείο, με ευρήματα κυρίως της πρωτοκυκλαδικής περιόδου, το Γεωλογικό Μουσείο, με πάνω από 2.500 σπάνια πετρώματα από τη Νάξο και τις Κυκλάδες, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, με αξιόλογες συλλογές δειγμάτων από την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής, το Λαογραφικό με ενδιαφέροντα εκθέματα λαϊκής τέχνης, καθώς και το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών, στο οποίο εκτίθενται έργα 75 Απεραθιτών εικαστικών αλλά και καλλιτεχνών από όλη την Ελλάδα.
Βολισσός, Χίος
Οι περισσότεροι έχουν συνδυάσει τη Χίο με το πολύτιμο «δάκρυ» της, την περίφημη Μαστίχα Χίου, και τα διάσημα Μαστιχοχώρια της στο νότιο τμήμα του νησιού. Στη βόρεια πλευρά της, ωστόσο, βρίσκονται εξίσου όμορφα χωριουδάκια, που στέκουν αγέρωχα στο πέρασμα του χρόνου και ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε άλλες εποχές. Ένα από αυτά είναι και η Βολισσός, σε απόσταση 40 χλμ. από την πόλη του νησιού.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο χωριό στη βορειοδυτική Χίο, το οποίο ξεχωρίζει για την ένδοξη ιστορία του, καθώς φημολογείται εντόνως ότι πρόκειται για την γενέτειρα του Ομήρου. Χτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά ενός λόφου, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει ερειπωμένο βυζαντινό κάστρο, ένα αμυντικό οχυρό σε σχήμα τραπεζίου με έξι πύργους, που χρονολογείται από την εποχή του μεσαίωνα. Μάλιστα, εικάζεται ότι χτίστηκε από τον Βελισάριο, τον στρατηγό του Ιουστινιανού.
Στενά λιθόστρωτα δρομάκια, πέτρινα αρχοντικά και παλιά σπίτια προσδίδουν ιδιαίτερη γραφικότητα στο χωριό, όπου κανείς μπορεί να συναντήσει ανεμόμυλους και βυζαντινές εκκλησίες. Ο βασικός ναός της Βολισσού είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού συναντά κανείς και κάποιες από τις ωραιότερες παραλίες της Χίου.
Κάστρο, Θάσος
Η πανέμορφη Θάσος είναι γνωστή τοις πάσι για τις υπέροχες παραλίες που κάνουν τη φήμη της να έχει ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα. Ονειρικά κρυστάλλινα νερά που συνδυάζονται με έναν τρόπο εκπληκτικό με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον που χαρακτηρίζει το νησί, αποτελούν το βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο τους. Αυτό που δεν γνωρίζουν οι πολλοί, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι η Θάσος διαθέτει εξίσου εκπληκτικά χωριά στην ενδοχώρα του νησιού, τα οποία συναγωνίζονται σε ομορφιά τις παραλίες του νησιού.
Ένα από αυτά είναι και το Κάστρο, το οποίο θεωρείται και ο παλιότερος οικισμός του νησιού. Χτισμένο σε υψόμετρο 500 μέτρων, προσφέρει εκπληκτική θέα στα φαράγγια και τις χαράδρες στην ευρύτερη περιοχή, πήρε το όνομά του από το κάστρο που υπάρχει εδώ, το τείχος του οποίου χρονολογείται από το 1403. Το γεγονός ότι δεν είναι ορατό από την θάλασσα βοήθησε στην προστασία του χωριού στο πέρασμα των χρόνων από τις επιθέσεις και τις λεηλασίες των πειρατών.
Στα πιο σημαντικά μνημεία του χωριού η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία χτίστηκε μέσα σε 40 μέρες με άδεια του Σουλτάνου το 1804. Για την δημιουργία της χρησιμοποιήθηκαν πέτρες από το τείχος του κάστρου.
Το χωριό από το 1905 κι έπειτα άρχισε να ερημώνεται, με τους κατοίκους του να επιλέγουν τις παράκτιες περιοχές του νησιού για την διαμονή τους. Τα τελευταία, χρόνια, ωστόσο αρκετοί ιδιοκτήτες επισκεύασαν τα παλιά σπίτια χρησιμοποιώντας τα ως εξοχικές κατοικίες κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.
