Συντάξεις: Ποιες αδικίες διορθώνονται σε όρια ηλικίας

Υπάρχουν 22 αδικίες στο ασφαλιστικό που στερούν το δικαίωμα στη σύνταξη με χαμηλά όρια ηλικίας ή που περιορίζουν τα ποσά των συντάξεων. Σύμφωνα με την εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος” οι 7 από τις 22 στρεβλώσεις και άδικες ρυθμίσεις έχουν αποκατασταθεί. Άλλες 5 μπαίνουν σε τροχιά αποκατάστασης, ενώ εκκρεμούν 10, από τις οποίες οι 6 είναι για συντάξεις και οι 4 για τα όρια ηλικίας.

Από αυτές που διορθώθηκαν ωφελούνται χιλιάδες ασφαλισμένοι οι οποίοι μπορούν να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα 5 χρόνια νωρίτερα, στα 62 αντί στα 67, ή και πριν τα 62 ακόμη, ενώ όσον αφορά τους συνταξιούχους, κερδίζουν από αυξήσεις συντάξεων λόγω άρσης αδικιών σε κρατήσεις και άλλες περικοπές.

Οι αδικίες του ασφαλιστικού

Οι 7 από τις 22 αδικίες του ασφαλιστικού που αποκαταστάθηκαν είναι οι εξής:

• Όρια ηλικίας για μειωμένη σύνταξη. Με διάταξη του νόμου 5078/2023 που άρχισε να εφαρμόζεται, δίδεται απαλλαγή από την αναζήτηση των 100 ενσήμων για μειωμένη σύνταξη στα έτη 2020 και 2021 λόγω κορονοϊού. Οι ασφαλισμένοι (κυρίως του ΙΚΑ) που λόγω πανδημίας δεν εργάστηκαν και δεν συμπληρώνουν τα 100 ένσημα ανά έτος για αυτές τις δύο χρονιές μπορούν να τα αναζητήσουν στα προηγούμενα έτη προκειμένου να συμπληρώσουν την κρίσιμη 5ετία με τα 100 ένσημα κάθε χρόνο για να βγουν με μειωμένη σύνταξη στα 62. Χωρίς την εν λόγω διάταξη χιλιάδες ασφαλισμένοι και κυρίως γυναίκες θα έχαναν το δικαίωμα να πάρουν μειωμένη σύνταξη στα 62 γιατί θα τους έλειπαν τα 100 ένσημα για το 2020 και το 2021 και μοιραία θα επιβαρύνονταν κατά 5 έτη γιατί θα έβγαιναν στη σύνταξη στα 67.
• Κατοχύρωση ορίου ηλικίας για πλήρη σύναξη κάτω των 62 ετών με εξαγορά πλασματικών ετών το 2022. Με κατ’ εξαίρεση απόφαση του 2022, το υπουργείο Εργασίας έδωσε τη δυνατότητα σε ασφαλισμένους κάτω των 62 ετών να κατοχυρώσουν τα όρια ηλικίας που ίσχυαν ως το 2021 με εξαγορά πλασματικών ετών. Με τον τρόπο αυτό πολλοί κατοχύρωσαν σύνταξη στα 60 και 61 ετών με 36 και 37 αντί 40 έτη ασφάλισης.
• Επικουρικές συντάξεις με 15ετία σε ένα φορέα ή και 15ετία με διαδοχική ασφάλιση. Η νέα διάταξη ευνοεί ασφαλισμένους στο Δημόσιο, σε Ταμεία ΔΕΚΟ-τραπεζών που θα έπρεπε να έχουν 35 έτη και στην επικουρική ασφάλιση, αλλιώς (με λιγότερα έτη) θα την έπαιρναν στα 67 ή μειωμένη. Τώρα η έκδοση της επικουρικής προβλέπεται και σε αυτά τα Ταμεία με τουλάχιστον 15 έτη, και μάλιστα με το ίδιο όριο ηλικίας που παίρνουν την πλήρη σύνταξη.
• Έκδοση σύνταξης σε οφειλέτες με χρέη ως 30.000 ευρώ. Οι ασφαλισμένοι με χρέη ως 30.000 ευρώ στα Ταμεία του ΟΑΕΕ και ΙΚΑ και ως 10.000 ευρώ στον ΟΓΑ θα παίρνουν το 40% της σύνταξης και το υπόλοιπο 60% θα κρατείται μέχρι να πέσει η οφειλή στις 20.000 ευρώ και στις 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ.
• Κατάργηση ποινής συνταξιούχων που εργάζονται. Η μείωση σύνταξης κατά 30% για συνταξιούχους που εργάζονται αποτελεί παρελθόν. Η σύνταξη με εργασία δεν κόβεται αλλά επιβάλλεται μια μικρή κράτηση στο μισθό (10%) ή προσαύξηση 50% στην εισφορά σύνταξης για τους συνταξιούχους ελεύθερους επαγγελματίες. 6. Προπληρωμή του εφάπαξ στους κληρικούς. Μόλις συμπληρώσουν το 67ο έτος με αίτησή τους μπορούν να πάρουν το εφάπαξ και να διακόψουν τις εισφορές τους.
• Επαναχορήγηση συντάξεων θανάτου σε τέκνα ως 24 ετών εφόσον σπουδάζουν χωρίς να απαιτείται η προσκόμιση δικαιολογητικών.

Τι προκαλούν οι αδικίες στους ασφαλισμένους και στους συνταξιούχους;

Πολλές από τις άδικες ρυθμίσεις, τις λάθος ρυθμίσεις ή ακόμη και τις ξεπερασμένες από τα πράγματα ρυθμίσεις κλείνουν το δρόμο προς τη σύνταξη. Για παράδειγμα η φραγή στη μειωμένη, αν δεν υπάρχουν τα 100 ένσημα ανά έτος την τελευταία 5ετία, που εν μέρει διορθώθηκε με την εξαίρεση των ετών 2020 και 2021. Αλλες αδικίες μειώνουν τη σύνταξη, όπως οι μειώσεις που κρίθηκαν μεν αντισυνταγματικές αλλά συνεχίζονται να επιβάλλονται. Ενώ υπάρχουν και οι άδικες ρυθμίσεις που κόβουν τις αυξήσεις που θα έπρεπε να πάρουν οι συνταξιούχοι, όπως συμβαίνει με την ΕΑΣ. Τέτοιες στρεβλώσεις είναι που δημιουργούν και συντηρούν συνταξιούχους πολλών ταχυτήτων.

Οι 6 αδικίες για τους συνταξιούχους

Έξι αδικίες περιορίζουν τις συντάξεις λόγω στρεβλώσεων που δεν θεραπεύτηκαν για οικονομικούς λόγους. Οι αδικίες αυτές προέρχονται από ρυθμίσεις του νόμου 4387/2016 και είναι οι εξής:

• Ο παράλληλος χρόνος ασφάλισης για τους συνταξιούχους που αποχώρησαν πριν το νόμο Κατρούγκαλου (πριν τις 13/5/2016) για τον οποίο δεν ισχύει η προσαύξηση 0,075% που εφαρμόζεται για τον παράλληλο χρόνο όσων αποχωρούν μετά τις 13/5/2016.
• Η νομιμοποίηση των περικοπών που κρίθηκαν αντισυνταγματικές μέσω του επανυπολογισμού συντάξεων.
• Η εξαίρεση του ποσού της προσωπικής διαφοράς από τις αυξήσεις συντάξεων. Η αύξηση υπολογίζεται μόνον σε εθνική και ανταποδοτική σύνταξη, ενώ η προσωπική διαφορά μένει έξω. Θα μπορούσε να υπολογίζεται και η προσωπική διαφορά στην αύξηση και το ποσό της αύξησης να μειώνει ισόποσα την προσωπική διαφορά ώστε έτσι να μηδενιστεί πιο γρήγορα. Μια πιο προχωρημένη λύση που έχει κόστος θα ήταν να ενσωματωθεί η προσωπική διαφορά στη σύνταξη (δεν αποκαταστάθηκε).

Η μικρή ανταπόδοση που δίνουν στη σύνταξη οι εισφορές που πληρώνουν οι συνταξιούχοι που συνεχίζουν να απασχολούνται. Για κάθε έτος ασφάλισης παίρνουν 0,77% του μισθού ως έξτρα ποσό στη σύνταξη. Η αδικία είναι διπλή διότι ακόμη και αυτό το πολύ χαμηλό ποσοστό δεν έχει αρχίσει να εφαρμόζεται, παρότι ο νόμος προβλέπει την εφαρμογή του από 1ης/1/2017(!) (δεν αποκαταστάθηκε).

• Η διπλή εισφορά ασθένειας 6% στην κύρια και 6% στην επικουρική ασφάλιση που πληρώνουν οι συνταξιούχοι, ενώ ως εργαζόμενοι πλήρωναν μια εισφορά ασθένειας μόνον για την κύρια ασφάλιση και όχι στην επικουρική. Παρόμοια στρέβλωση-αδικία είναι και η εισφορά υπέρ ανεργίας (!) που πληρώνουν οι συνταξιούχοι όταν συνεχίζουν να εργάζονται.
• Ο μη υπολογισμός των πρόσθετων αποδοχών των ναυτικών (Κυριακής και αδειών) στις συντάξιμες αποδοχές που ελήφθησαν υπόψη για τον επανυπολογισμό των συντάξεων του ΝΑΤ, παρότι στις πρόσθετες αποδοχές επιβάλλονται κανονικές ασφαλιστικές κρατήσεις!

Οι 4 αδικίες σε όρια ηλικίας και ποσά

Τέσσερις αδικίες οδηγούν υψηλότερα τα όρια ηλικίας σε ασφαλισμένους ή περιορίζουν το ποσό της σύνταξης. Αυτές είναι οι εξής:

• Η κατάργηση της συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας για όσους έχουν πάνω από 42 χρόνια ασφάλισης. Οι εν λόγω ασφαλισμένοι ξεκίνησαν από μικρή ηλικία να ασφαλίζονται και έχουν συμπληρώσει 42 έτη στην ηλικία των 59 και 60 ετών. Παρά ταύτα, είναι υποχρεωμένοι να περιμένουν να γίνουν 62 για να συνταξιοδοτηθούν, όταν θα έχουν 45 έτη ασφάλισης (δεν αποκαταστάθηκε).
• Η απαγόρευση του δικαιώματος συνταξιοδότησης με διατάξεις ανήλικων τέκνων στους άνδρες ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα εν αντιθέσει με την εφαρμογή του και στους δύο γονείς στο Δημόσιο. Η ίδια απαγόρευση ισχύει και για τους γονείς με τρία και άνω παιδιά στον ιδιωτικό τομέα, ενώ ισχύει στο Δημόσιο (χωρίς αποκατάσταση).
• Η μείωση της ετήσιας προσαύξησης στα ποσοστά αναπλήρωσης συντάξεων μετά τα 40 έτη. Για κάθε έτος μετά το 40ό η ετήσια προσαύξηση στην αναπλήρωση από το 2,55% πέφτει στο 0,5%. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι συνταξιούχοι να παίρνουν ελάχιστα στη σύνταξη με εισφορές από τα 41 ως τα 44,10 έτη ασφάλισης, ενώ από τα 45 έτη και μετά μπαίνουν μέσα (δεν αποκαταστάθηκε).

Ο μη συνυπολογισμός των εισφορών που πλήρωσαν οι ασφαλισμένοι στον κλάδο της πρόσθετης ασφάλιση του ΟΓΑ (1988-1997) στον συνολικό συντάξιμο χρόνο όταν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση με άλλο Ταμείο (δεν αποκαταστάθηκε).

Τα οφέλη με άρση αδικιών στην προσωπική διαφορά

Αν η αύξηση στις συντάξεις υπολογιζόταν και στην προσωπική διαφορά, τότε θα μειωνόταν ο χρόνος που θα μηδενιζόταν η διαφορά και οι συνταξιούχοι θα έβλεπαν πιο γρήγορα αυξήσεις στην τσέπη.

Η εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος παραθέτει παρακάτω κάποια σχετικά  παραδείγματα :

• Συνταξιούχος που λαμβάνει 1.106 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και έχει προσωπική διαφορά 50 ευρώ, με αύξηση 3% στην ανταποδοτική και εθνική σύνταξη θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε δύο χρόνια. Αν η αύξηση υπολογιστεί στο σύνολο σύνταξης και διαφοράς, θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε 1 χρόνο.
• Συνταξιούχος που λαμβάνει 1.691 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και έχει προσωπική διαφορά 135 ευρώ, με αύξηση 3% στην ανταποδοτική και εθνική σύνταξη θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε 3 χρόνια. Αν η αύξηση υπολογιστεί στο σύνολο σύνταξης και διαφοράς, θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε 2 χρόνια.
• Συνταξιούχος που λαμβάνει 1.626 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και έχει προσωπική διαφορά 318 ευρώ, με αύξηση 3% στην ανταποδοτική και εθνική σύνταξη θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε 7 χρόνια. Αν η αύξηση υπολογιστεί στο σύνολο σύνταξης και διαφοράς, θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά σε λιγότερο από 5 χρόνια.

Τι όφελος θα είχαν οι συνταξιούχοι με αύξηση σε όλη τη σύνταξη